Dobrze, że jest miejsce, w którym pacjenci mają zapewnioną stałą opiekę. Rodziny często martwią się o los bliskich pozostających w śpiączce. Procesy jakie zachodzą w mózgu w czasie śpiączki są nadal wielką niewiadomą. Śpiączka jest stanem nieświadomości, podczas którego osoba nie może zostać obudzona z dotykiem lub hałasem. Niemożność przebudzenia sprawia, że śpiączka różni się od snu. Czas, przez jaki człowiek pozostaje w śpiączce, stosowany jest do oznaczania ciężkości uszkodzenia mózgu u człowieka. To, co powoduje śpiączkę, jest obszarem wielkiego zainteresowania. Pień mózgu przetwarza automatyczne, nieświadome komendy (często nazywane funkcjami wegetatywnymi) organizmu, w tym częstość akcji serca, ciśnienie krwi, temperaturę ciała i oddychanie.

To bardzo dobre informacje, które dają nadzieję wielu osobom oraz ich rodzinom na nowe życie. Od pewnego czasu nie tylko dzieci w tej klinice mogą otrzymywać niezbędną pomoc. Również dorośli mogą liczyć na najbardziej fachową opiekę. Ostatnio słyszeliśmy o doniesieniach olsztyńskiego “Budzika dla dorosłych”. W ciągu roku udało się tam wybudzić 6 osób dzięki nowoczesnym metodom, które zwiększają szanse na sukces leczenia. Bardzo cżęsto osoby trafiające do tego miejsca wcześniej uległy wypadkom komunikacyjnym. Ostatnio wyleczony pacjent to młody mężczyzna, który ze śpiączki został wybudzony po zaledwie kliku tygodniach. Co ważne osoby, które zostaną wybudzone, mogą bezpośrednio po terapii liczyć na rehabilitację z wykorzystaniem nowoczesnych metod. Jest to niezmiernie ważne ponieważ powrót do normalnego życia wielokrotnie jest bardzo trudnym i długotrwałym procesem, który wymaga bardzo dużego zaangażowania zarówno personelu, ale przede wszystkim pacjenta. Na świecie istnieje bardzo mało ośrodków, które zajmują się osobami w stanie śpiączki. Dlatego placówce te należą się jak największe słowa uznania za swoją działalność, która nie odbiega od standardów w pozostałych częściach świata. Naukowcy z olsztyńskiej placówki posiadają metodę pozwalającą na określenie czy pacjent jest w stanie wegetatywnym czy też minimalnej świadomości. Na zbadanie tego pozwala im badanie rezonansem magnetycznym, a także różne techniki behawioralne. Kolejna placówka zajmująca się wybudzaniem pacjentów ma powstać przy szpitalu Bródnowskim w Warszawie. To bardzo dobre informacje, że w Polsce pojawiać się będzie większa liczba wyspecjalizowanych placówek. W takich miejscach pacjenci przebywają kilka-kilkanaście miesięcy. Konieczne jest zwiększenie liczby miejsc właśnie z uwagi na długotrwały okres przebywania pacjentów w tych placówkach. Fundacja Ewy Błaszczyk “Akogo?” informuje, że rocznie blisko 100 dzieci zapada w śpiączkę, a dorosłych nawet trzy razy więcej. W 2017 roku fundacja ta brała udział w projekcie wszczepienia stymulatorów centralnego układu nerwowego. Do tej pory zabiegi te były przeprowadzane tylko i wyłącznie w Japonii. Wykonano ich 300, z bardzo duża skutecznością leczenia bo blisko 60%. W 2016 roku w Polsce przeprowadzono 4 takie operacje pod okiem japońskiego profesora Isao Mority, który niezbędną wiedzę przekazał polskim lekarzom, kontynuującym ten projekt w Polsce. Fundacja stara się aby Ministerstwo Zdrowia refundowało takie operację, które zwykle są ostatnią szansą na wybudzenie chorego ze śpiączki.

Klinika BUDZIK została uruchomiona w lipcu 2013 roku jako pierwszy w Polsce wzorcowy szpital dla dzieci po ciężkich urazach mózgu. Klinika działa przy warszawskim Centrum Zdrowia Dziecka. Budowa Kliniki, której koszt wyniósł ponad 20 mln zł, została sfinansowana przez Fundację "Akogo?" dzięki ofiarności wielu darczyńców indywidualnych, firm, fundacji oraz środków UE. Klinika posiada 15 łóżek, z pełną infrastrukturą niezbędną do hospitalizacji i rehabilitacji neurologicznej dzieci po ciężkich urazach mózgu. Od lipca 2013 r. w "Budziku" są pierwsi pacjenci - dzieci do 18 roku życia po urazie, w konsekwencji którego doszło do ciężkiego niedotlenienia mózgu, z syndromem apalicznym (z wyłączeniem urazów okołoporodowych, chorób metabolicznych genetycznie uwarunkowanych). Przyjmowane są dzieci przebywające w śpiączce nie dłużej niż 12 miesięcy od urazu lub 6 miesięcy jeśli śpiączka wystąpiła z przyczyn nieurazowych, dzieci mogą być leczone w Klinice przez okres 12 miesięcy, z możliwością przedłużenia o kolejne 3 miesiące. Dzieci zdiagnozowane w Klinice Anestezjologii, Neurochirurgii, Neurologii, wydolne krążeniowo i oddechowo stabilne, niewymagające podtrzymywania funkcji życiowych w warunkach OIOM (w stanie zdrowia kwalifikującym się do intensywnej rehabilitacji indywidualnej), są kierowane do Kliniki "Budzik". Ostateczną decyzję o przyjęciu podejmuje Medyczny Zespół Kwalifikacyjny ds. Programu Wybudzania Dzieci ze Śpiączki, w skład którego wchodzą: Kierownik jednostki, lekarz neurolog, lekarz rehabilitacji, lekarz pediatra, fizjoterapeuta, pielęgniarka i sekretarz Komisji oraz - jako obserwator - przedstawiciel Fundacji "Akogo?". Pełny program leczniczo-rehabilitacyjny obejmuje: farmakoterapię, leczenie zachowawcze, świadczenia pielęgniarskie i pielęgnacyjne, program leczenia usprawniającego (rehabilitacja), program leczenia wspomagający kinezyterapię, program psychologiczny oraz diagnostykę i konsultacje lekarskie. Program leczenia prowadzony w Klinice "Budzik" jest rekomendowany przez Agencję Oceny Technologii Medycznych. Leczenie w Klinice jest bezpłatne dzięki finansowaniu ze środków NFZ, również rodzice naszych pacjentów przebywają w Budziku bezpłatnie z dzieckiem przez 24h na dobę i są włączani w proces rehabilitacji.

Za każdym razem, gdy trafiam na artykuł dotyczący wybudzeń, czy samej śpiączki nasuwają mi się te same pytania. Czy przytomnym można być mniej lub bardziej? Czy ludzie, którzy wracają ze śpiączki, pamiętają, co się z nimi działo w tym stanie? Chirurdzy z Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego w Olsztynie wykonują eksperymentalne zabiegi wszczepienia stymulatorów mózgu pacjentom w śpiączce. Takiemu zabiegowi została m.in. poddana pozostająca od 16 lat w stanie minimalnej świadomości Ola Janczarska, córka aktorki Ewy Błaszczyk. Po wszczepieniu stymulatora nie wybudziła się z tego stanu, ale nastąpiła poprawa w reakcjach dziewczynki na bodźce, wykonuje np. celowe ruchy ręką. Istnieje coś takiego jak Skala Glasgow. Służy w medycynie do oceny poziomu świadomości. Bierze się w niej pod uwagę kontakt słowny, reakcje oczu, odpowiedź na bodźce bólowe czy reakcje ruchowe. Do tego liczy się jeszcze czas, w jakim dana osoba przebywa w tym stanie. W ten sposób można ocenić zaburzenia przytomności. Mogą być one łagodne, umiarkowane, może być stwierdzony brak przytomności, minimalny stan świadomości, stan wegetatywny czy śmierć mózgu, która jest stanem nieodwracalnym i ostatecznym. Oznacza śmierć człowieka. I te zaburzenia przytomności to właśnie śpiączka. A śpiączka śpiączce jest nierówna. W innym stanie jest pacjent w minimalnym stanie świadomości, w innym - w stanie wegetatywnym. I inne mają szanse na powrót do pełnej przytomności.

Śpiączką nazywamy stan głębokiego zaburzenia świadomości, w którym pacjent pozostaje w bezruchu i nie reaguje nawet na bardzo silne bodźce z zewnątrz. Osoba pogrążona w śpiączce wygląda jakby spała, ale nie da się jej obudzić. W warunkach zdrowia za utrzymywanie stanu świadomości na odpowiednim poziomie odpowiadają złożone struktury układu nerwowego. Jest to między innymi twór siatkowaty, czyli obszar zlokalizowany w pniu mózgu i rdzeniu przedłużonym. W jego obrębie powstają impulsy elektryczne, które są przekazywane do pozostałych części mózgu i utrzymują go w stanie ciągłej gotowości. Uszkodzenie tej okolicy skutkuje pojawieniem się zaburzeń świadomości. Istnieje kilka stanów zaburzenia świadomości, na przykład majaczenie, senność patologiczna, przymglenie, które różnią się od siebie stopniem nasilenia. Od śpiączki odróżnia je podatność pacjenta na bodźce zewnętrzne. Pod wpływem odpowiednio silnych bodźców chory może zostać wybudzony, co nie jest możliwe w stanie śpiączki, ponieważ jest ona najbardziej nasilonym zaburzeniem świadomości. Przyczyny śpiączki można podzielić na związane z bezpośrednim uszkodzeniem tkanki mózgowej oraz na zaburzenia ogólnoustrojowe, mające pośredni wpływ na funkcjonowanie układu nerwowego. Do pierwszej grupy zaliczyć można między innymi urazy głowy, udar mózgu, nowotwory układu nerwowego, zapalenia mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych. Choroby, które mogą prowadzić do śpiączki to także cukrzyca, niewydolność wątroby, niewydolność nerek, niedoczynność tarczycy, niedoczynność nadnerczy, zaburzenia rytmu serca lub rzadkie choroby metaboliczne i zakaźne. Częstą przyczyną śpiączki jest zatrucie substancjami toksycznymi dla układu nerwowego, takimi jak leki uspokajające, narkotyki, leki psychotropowe, alkohol metylowy, metale ciężkie oraz tlenek węgla. Do śpiączki może dojść także u chorego po nagłym zatrzymaniu akcji serca lub innych poważnych zdarzeniach czy wypadkach. Czasem śpiączka - lub stan do złudzenia przypominający śpiączkę - może wystąpić także u osób chorych psychicznie. W każdym przypadku wystąpienia nagłych zaburzeń świadomości niezbędne jest natychmiastowe wezwanie karetki pogotowia ratunkowego. Diagnozę śpiączki może postawić jedynie lekarz po przeprowadzeniu badania neurologicznego. Dlatego też przypadkowy świadek widzący osobę, która straciła przytomność, powinien natychmiast wezwać zespół pogotowia ratunkowego. Chwilowa utrata przytomności jest zwykle objawem przejściowego niedotlenienia mózgu i nie oznacza śpiączki, jednak szybka reakcja osób widzących nieprzytomnego człowieka może uratować mu życie. Jeśli chory nie reaguje na bodźce słowne i dotyk, kolejnym krokiem jest ocena oddechu. Dokonać tego może każdy świadek zdarzenia poprzez nasłuchiwanie, a także obserwację ruchów klatki piersiowej. Jeżeli chory nie oddycha i nie reaguje, świadkowie zdarzenia powinni wezwać pomoc i rozpocząć podstawowe czynności ratownicze. Szczegółowe wytyczne postępowania w takim przypadku omawiane są na kursach pierwszej pomocy. Dodatkowo warto sprawdzić, czy osoba nieprzytomna nie ma przy sobie bransoletki lub legitymacji informującej o chorobie przewlekłej, jaką jest cukrzyca lub padaczka. Osoba nieprzytomna wymaga natychmiastowej pomocy lekarskiej, ponieważ każda minuta zwłoki może zaważyć na dalszym losie chorego. Lekarz w pierwszej kolejności zabezpieczy podstawowe czynności życiowe pacjenta, takie jak oddech oraz akcja serca. Następnie jak najszybciej rozpocznie diagnostykę, czyli zbierze wywiad od rodziny lub świadków zdarzenia. Zapyta o okoliczności zapadnięcia w śpiączkę, czy przed utratą przytomności chory zgłaszał jakieś skargi lub czy wystąpiły drgawki, oddanie stolca albo moczu. W dalszej kolejności zapyta o choroby przewlekłe, przyjmowane leki, prawdopodobieństwo zatrucia, urazy. Następnie - w zależności od podejrzewanej przyczyny - przeprowadzi badania dodatkowe. Zazwyczaj wykonuje się badanie laboratoryjne krwi, aby ocenić stężenie glukozy, obecność alkoholu, narkotyków i leków. U pacjenta w stanie śpiączki lekarz przeprowadza szybkie badanie neurologiczne, aby ocenić funkcjonowanie mózgu. Elementami takiego badania są między innymi ocena reakcji źrenic na światło i badanie reakcji chorego na ból. Jeżeli źrenice pacjenta nie wykazują reakcji na światło, są szerokie lub różnią się średnicą w obu oczach może to świadczyć o uszkodzeniu układu nerwowego. W takiej sytuacji niezbędne może być także wykonanie badania obrazowego głowy, takiego jak tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny. W niektórych przypadkach konieczne jest zbadanie płynu mózgowo-rdzeniowego pobranego poprzez nakłucie lędźwiowe oraz przeprowadzenie badania elektroencefalograficznego (EEG), które służy do oceny fal mózgowych. Z uwagi na to, że istnieje wiele różnych przyczyn śpiączki, dalsza diagnostyka jest dobierana zawsze indywidualnie dla każdego pacjenta. Chory w stanie śpiączki podlega wielospecjalistycznej opiece i najczęściej jest hospitalizowany na Oddziale Intensywnej Opieki Medycznej (OIOM).