Tylko o tak naprawdę wynika ze stwierdzenia tego faktu i czy w jakikolwiek sposób przekłada się to na codzienną prace lekarza? Osobiście nie widzę jakiegoś poważnego związku. Przecież nie będziemy podejmować działań, które miałyby na celu przesunięcie w czasie moment pierwszej miesiączki i jej wystąpienia u dziewczynki. Nie sądzę, aby mogło mieć to pozytywny skutek zdrowotny i wpłynąć pozytywnie na całe życie takiej rozwijającej się młodej osoby. Jedyne co można zmienić i poprawić to dostęp do edukacji seksualnej. Może tym sposobem udałoby się coś poprawić i przynajmniej w pewnej, choćby małej części zniwelować ryzyko czy w ogóle zagrożenia jakie mogą wystąpić u dziewczynki u której pierwsza miesiączka wystąpiła w młodym wieku. Osobiście jednak nie jestem przekonany co do zasadności, aby przejmować się tymi statystykami i wprowadzać w życie pewne zasady które miałyby ograniczyć skutki przedwczesnego dojrzewania płciowego. Skoro natura tak stworzyła organizm kobiety, to być może tak powinno być i nie ma co doszukiwać się w tym problemów.

Wychodząc trochę może poza temat, problemem chyba w kwestii psychologii rodziny jest zbyt wczesna inicjacja seksualna. Dorastanie stanowi pomost między seksualnością dziecięcą a seksualnością człowieka dorosłego. Adolescencja to czas odkrywania tożsamości seksualnej, podejmowania nowych zachowań seksualnych, a także angażowania w relacje intymne, nieprowadzące jednak w tym okresie rozwojowym, przynajmniej z założenia, do trwałych relacji partnerskich czy małżeńskich. Efektem końcowym tego etapu ma być stworzenie przez młodego człowieka intymnego związku łączącego uczuciowość i seksualność. Nie jest to zadanie łatwe, szczególnie ze względu na wyraźną dezintegrację seksualną okresu dorastania, czyli rozdźwięk między uczuciowością, podnieceniem i pożądaniem . Podstawowym osiągnięciem etapu dojrzewania jest ukształtowanie tożsamości, czyli zintegrowanie fragmentów osobowości jed nostki tak, aby stworzyć mogły one jeden spójny układ, zapewniający poczucie ciągłości w czasie i egzystencjalnego spełnienia ego. Ma to zagwarantować wewnętrzną ciągłość i identyczność, dostrzeganie jej przez innych oraz potwierdzanie postrzegania samego siebie w kontaktach z ludźmi. Dorastanie stanowi pod względem psychologicznym krótki okres rozwoju, mimo że jest to ważny czas uczenia się podejmowania przełomowych decyzji i wyborów . Powstająca tożsamość osobowa jest wynikiem integracji osobistych wyborów z oczekiwaniami społeczeństwa, zaakceptowaniem pewnych alternatyw i odrzuceniem innych. Decyzji takich dokonuje się również na gruncie zachowań seksualnych. Kontakty erotyczne służyć mają głównie poszukiwaniu owej tożsamości, z czego często wynika ich powierzchowność, krótkoterminowość i ryzykowność w okresie poprzedzającym dorosłość. Zdolność do nawiązywania głębokich intymnych doznań jest domeną wczesnej dorosłości, stad trudno oczekiwać od adolescentów zbyt dojrzałych związków partnerskich. Zakochiwanie się, „zwierzanie na temat własnych przeżyć (…), wyznawanie planów, pragnień i oczekiwań” , sprzyja poszukiwaniu własnej tożsamości erotycznej człowieka i jest niezbędne w okresie dojrzewania. Wyróżnione przez Newmanów zadania rozwojowe dla późnych adolescentów dotyczą: autonomii w stosunku do rodziców, podjęcia roli związanej z tożsamością seksualną, interioryzacji uznanych standardów moralnych oraz wyboru drogi zawodowej. Gotowość jednostki do opuszczenia oazy rodzinnej może być skompensowana poprzez rosnące zaangażowanie w grupę rówieśniczą. Relacje z rówieśnikami zaczynają zaspokajać wiele potrzeb – bliskości i wsparcia, które były początkowo ograniczone do rodziny. Również poznawcza dojrzałość młodego człowieka dostarcza nie tylko zasobu informacji, ale daje też pewien stopień umiejętności rozwiązywania problemów i planowania przyszłości, która pozwala utrzymać autonomię. Młodzi dorośli muszą ostatecznie rozwiązać ostatnie nitki zależności, wiążące je w podległe stosunki z rodzicami. Poważne zmiany zachodzą również w zakresie roli seksualnej. Na wczesnym etapie dziecko przejmuje społeczne oczekiwania i standardy, które są właściwe dla zachowań dzieci płci męskiej i żeńskiej. Zazwyczaj chłopcom pozwala się na przejawy agresywności, potępia przejawy submisji. Dla dziewczynek rezerwuje się dbałość o porządek, pomocność, szacunek, uległość. Oznacza to, że duża część młodych ludzi, którzy wejdą w rolę opiekunów, nauczycieli, rodziców, w dalszym ciągu ma raczej tradycyjne oczekiwania, jeśli chodzi o role zgodne z płcią. Późna adolescencja przynosi szereg fizycznych zmian, dlatego dorastający muszą zintegrować swoje dorosłe ciało z jego percepcją i samoświadomością. Dorastający zdają sobie sprawę, że pierwsze wrażenie często bazuje na wyglądzie fizycznym, który może determinować popularność nastolatka w grupie rówieśniczej. Niektóre badania pokazują, że obraz własnego ciała w okresie wczesnego dorastania jest przenoszony do dorosłości. Mimo że kształt ciała zmienia się, człowiek ma tendencję do zachowywania psychicznego obrazu swojego ciała takim, jakim mu się ono wydawało w okresie dorastania. Również hormonalne zmiany dojrzewania płciowego przynoszą nowe seksualne impulsy, a jednostkowe różnice w poziomie testosteronu mogą być powiązane z cechami ról seksualnych, przyczyniając się do zmiany pewnych cech osobowości w tym zakresie. Tak jak w okresie wczesnoszkolnym, jednostki są konfrontowane z oczekiwaniami społecznymi, które mogą pozostawać w zgodności lub konflikcie z ich osobistymi temperamentami. Powstanie dojrzałej tożsamości płciowej będzie zależało od tego, czy osoba może osiągnąć pewien kompromis pomiędzy oczekiwaniami dorosłych a osobistymi preferencjami . Dojrzewanie płciowe dziewczynek i chłopców różni się zarówno na płaszczyźnie intrapsychicznej (wewnętrznej), jak i zewnętrznej – w zachowaniach seksualnych, u chłopców można zauważyć dwie fazy tego okresu. Pierwsza faza trwa mniej więcej do czternastego roku życia. W tym czasie chłopcy podejmują bardzo wiele zachowań seksualnych charakteryzujących się niedojrzałością, nieuporządkowaniem i niepohamowaniem. Eksponują własne narządy płciowe i porównują je. Podglądają i oglądają osoby tej samej i odmiennej płci. Dotykają własnych narządów płciowych i próbują także (czasami siłą) dotknąć narządów płciowych innych osób. Chętnie oglądają materiały o treści erotycznej lub pornograficznej. Inicjują zabawy seksualne. Zaczepiają dziewczęta, dążąc do jakiegokolwiek kontaktu fizycznego z ich ciałem. Podejmują różne eksperymenty seksualne wśród osób tej samej płci. W drugiej połowie okresu dorastania (po czternastym roku życia) rośnie wiedza chłopca o zachodzących w nim przemianach i jego zachowania seksualne stają się bardziej świadome. Napięcie seksualne w tym okresie charakteryzuje się znaczną siłą, uogólnionym charakterem i łatwością rozładowywania. Także i w tym okresie dążenia chłopców do nawiązania kontaktów z dziewczętami charakteryzują się dezintegracją uczuciową i seksualną. Zdarza się, że funkcjonują oni na przykład w dwóch związkach jednocześnie: w związku, w którym dochodzi do kontaktu seksualnego i który z tego powodu jest przez chłopca dewaluowany, i w związku, w którym o takich kontaktach nie ma mowy, a aseksualna partnerka ulega idealizacji. Ten stan rzeczy powoli zostaje zastąpiony dążeniem do stworzenia związku, w którym dojdzie do połączenia więzi emocjonalnej z kontaktem fizycznym. U chłopców jednak droga ku integracji seksualnej okresu dorastania prowadzi od nadmiernego akcentowania elementu pobudzenia seksualnego do połączenia go z uczuciami . Rozwijające się dziewczynki doświadczają seksualności raczej jako pragnienia więzi uczuciowej, na zewnątrz zaś przejawia się to dążeniem do bliskości z osobą, którą mogłyby obdarzyć czułością i zaufaniem i która mogłaby te uczucia odwzajemnić. Zgodne z takim poglądem jest stanowisko Ireny Obuchowskiej i Andrzeja Jaczewskiego, którzy zaznaczają, że u dziewcząt potrzeba seksualna jest w tym okresie na ogół mniej uświadomiona i uzewnętrznia się pośrednio, poprzez potrzeby uczuciowe. Dezintegracja seksualna początkowej fazy okresu dorastania wyraża się jako demonstracyjne zaprzeczenie i eliminowanie seksualności – dylemat „seks czy miłość” dziewczynki próbują rozwiązać przez wykluczenie seksu. Z kolei Otto F. Kernberg opisuje zjawisko ascezy okresu dojrzewania, które charakteryzuje się: zwalczaniem ekspresji seksualnej, deklarowaniem ascezy i unikaniem jakiegokolwiek kontaktu z treściami seksualnymi. Innym sposobem rozwiązywania przeżywanej dezintegracji jest zwrócenie się ku osobie tej samej płci. W drugiej połowie okresu dorastania (około szesnastego roku życia) stany pobudzenia seksualnego, ciągle jeszcze słabo zaznaczone, dochodzą do świadomości dziewczynki i napotykają jej reakcję. W wyobraźni dziewczynek pojawiają się romantyczne wizje związku z mężczyzną, zawierające wyraźne elementy seksualne. W rzeczywistości zaś nastolatki łączą się w pary, w których pojawia się coraz więcej zachowań seksualnych. Zamiast zaprzeczania seksualności, występuje świadomość stanów podniecenia i ich akceptacja. Zamiast idealizowania zachowań aseksualnych – stopniowa akceptacja złożonej natury potrzeby seksualnej. Integracja tych dwóch aspektów seksualności będzie się przejawiać jako zwiększająca się świadomość własnych pragnień seksualnych, jako ich akceptacja oraz zdolność do podejmowania dojrzałej decyzji, z kim i kiedy nastąpi ich realizacja. Integracja dokonująca się u progu dorosłości polega na traktowaniu bliskości fizycznej i emocjonalnej jako całości zbudowanej z różnych jakościowo i równoważnych elementów. Obuchowska i Jaczewski wymieniają dwie zasadnicze wstępne formy zachowań seksualnych: masturbację i petting. Autorzy piszą o próbnej grze seksualnej, do której zaliczają takie zachowania, jak: ekshibicjonizm, wzajemną masturbację, badanie genitaliów, próby stosunku i rzeczywisty stosunek. Według nich są to typowe zachowania dla gatunku ludzkiego. Do form aktywności seksualnej podejmowanej w tym okresie zalicza: masturbację, petting i inicjację seksualną oraz zaznacza, że formy aktywności seksualnej rozwijają się od mniej do coraz bardziej dojrzałych. Podsumowując, eksperymentowanie w różnych dziedzinach życia, w tym w sferze erotyki, jest wpisane w ten czas rozwoju człowieka. Inicjacja seksualna stanowi kolejny etap rozwijających się zachowań seksualnych – jest aktywnością społeczną, do realizacji której niezbędny jest partner erotyczny. Podjęcie inicjacji seksualnej przed piętnastym rokiem życia jest związane ze zwiększeniem ryzyka podejmowania ryzykownych zachowań seksualnych wśród młodzieży w okresie dojrzewania. Uzyskane wyniki wskazują, że wiek pierwszego stosunku jest skorelowany z niestosowaniem lub nieregularnym stosowaniem antykoncepcji w późniejszym życiu. Wczesna inicjacja seksualna wiąże się ze zwiększonym ryzykiem chorób przenoszonych drogą płciową i niechcianą ciążą. W porównaniu do nastolatków, którzy opóźniają pierwszy stosunek seksualny do wieku późniejszej adolescencji lub wczesnej dorosłości, nastolatki rozpoczynające przedwcześnie współżycie seksualne rzadziej stosują jakąkolwiek antykoncepcję – zarówno podczas inicjacji, jak i w życiu późniejszym. Badania dotyczące trendów demograficznych w latach 1980-1995, wykazały, że wczesny początek aktywności seksualnej jest silnym predyktorem nastoletnich ciąż. Z analiz wynika, że seksualnie aktywne młode nastolatki mają średnio więcej partnerów seksualnych, w tym wielu jednoczesnych partnerów seksualnych, i często angażują się w ryzykowne zachowania seksualne zwiększające ryzyko nieplanowanej ciąży i chorób przenoszonych drogą płciową. Z innych badań wynika, że w Stanach Zjednoczonych na czterech aktywnych seksualnie nastolatków jeden zaraża się chorobą przenoszoną drogą płciową. Analizy wykazały, że kobiety, które rozpoczęły wcześniej współżycie seksualne, miały mniej trwałe relacje seksualne w przyszłości. Z drugiej strony, wyniki badania prowadzonego przez wskazują, że późniejszy wiek pierwszego stosunku wiąże się z większą liczbą problemów seksualnych w życiu dorosłym, w tym: unikania seksualnego, braku zmysłowości czy anorgazmii. W przypadku tych badań można przypuszczać, że opóźnianie aktywności seksualnej było skutkiem pewnych problemów osobistych w sferze intymnej, a sam czas podjęcia inicjacji nie nasilał w znacznym stopniu problemów, tylko je manifestował. Natomiast wyniki badań dotyczące wczesnej inicjacji seksualnej wykazują, że podejmowanie współżycia w młodym wieku może spowodować problemy, z którymi adolescent nie jest w stanie samodzielnie się zmierzyć. W obliczu tak poważnych osobistych oraz społecznych konsekwencji wczesnej inicjacji seksualnej postanowili sprawdzić, jakie działania profilaktyczne byłyby skuteczne w przeciwdziałaniu temu zjawisku. Uzyskane wyniki wskazują, że w podejmowaniu interwencji mających na celu opóźnienie pierwszego stosunku seksualnego muszą brać udział zarówno rodzice, jak i szkoła. Co istotne, w projektowaniu oddziaływań profilaktycznych większe znaczenie należy przypisać płci (inne kwestie są bowiem istotne dla dziewcząt, a inne dla chłopców) niż czynnikom społeczno-ekonomicznym czy kwestii religijności. Adolescencja i późna adolescencja to czas, w którym ważnym zdaniem rozwojowym jest nauka nawiązywania oraz utrzymywania relacji interpersonalnych, w tym tych o charakterze erotycznym. Nastolatek jest często osamotniony w owym trudzie dorastania. Sfrustrowany brakiem wiedzy, pozbawiony elementarnych ćwiczeń w zakresie umiejętności związanych ze sferą relacji interpersonalnych i intymnych, adolescent aktywnie poszukuje. Z pomocą przychodzi mu wszechstronnie i również samodzielnie wyedukowana grupa rówieśnicza oraz media. Kształtowanie postaw i zachowań seksualnych staje się wypadkową z jednej strony potrzeb i naturalnych pragnień jednostki, z drugiej – wpływu środowisk socjalizujących. Podsumowując, opisywane w literaturze przyczyny wczesnej inicjacji seksualnej można podzielić, odnosząc się do wpływu agend socjalizujących, zarówno tradycyjnych (np. rodzina czy szkoła), jak i nietradycyjnych, takich jak media. – Przyczyny inicjacji seksualnej związane z funkcjonowaniem rodziny odnoszą się do preferowanego przez rodziców modelu wychowania. Zarówno wychowanie skrajnie restrykcyjne, niekonsekwentne, jak i nieinterweniujące przy czynia się do podejmowania wcześniejszego współżycia płciowego. W przypadku wychowania niekonsekwentnego, jak i nieinterweniującego, można przypuszczać, że brak jest przekazywania przez rodziców konkretnych wzorców społecznych, co może przyczynić się podejmowania bardziej ryzykownych zachowań w sferze seksualnej. Stosowanie przez rodziców restrykcyjnych metod wychowawczych prowadzić może do reaktancji – a więc podkreślania przez młodzież własnej wolności i niezależności poprzez podejmowanie zabronionych, związanych ze sferą tabu zachowań. Z badań wynika, że wczesnej inicjacji seksualnej sprzyja złe samopoczucie młodzieży w domu rodzinnym. Można przypuszczać, że wiąże się to ze zwróceniem się w stronę rówieśników lub partnera i poszukiwaniem w więzi seksualnej możliwości zaspokojenia potrzeby bliskości i bezpieczeństwa. – Przyczyny inicjacji seksualnej związane z wpływem organizacji religijnej to deklarowanie się jako niewierzący. Można przypuszczać, że młodzież podejmująca wczesną inicjację seksualną dystansuje się od wzorców przekazywanych przez tradycyjną agendę socjalizacji, jaką jest Kościół. – Przyczyny inicjacji seksualnej związane z funkcjonowaniem w środowisku szkoły to przede wszystkim opuszczanie zajęć, gorsze wyniki i niskie aspiracje edukacyjne. Z analizowanych danych wynika, że dla młodzieży podejmującej wczesną inicjację seksualną szkoła nie jest ważnym i atrakcyjnym środowiskiem. Można więc przypuszczać, że działania profilaktyczne, edukacyjne i wychowawcze szkoły nie są dla tej grupy młodzieży skuteczne. – Przyczyny inicjacji seksualnej związane z funkcjonowaniem w środowisku rówieśniczym dotyczą głównie stosowania środków psychoaktywnych (zarówno używek, jak i narkotyków) oraz spędzania czasu wolnego z rówieśnikami z dala od środowiska rodzinnego (np. mieszkanie w internacie, wyczynowe uprawianie sportu, spędzanie wieczorów z rówieśnikami poza domem), a także tworzenia związku partnerskiego z osobą, którą się kocha lub/i pożąda. Wydaje się, że istotne znaczenie ma tu poszukiwanie więzi rówieśniczych w miejsce więzi rodzinnych oraz podejmowanie zachowań antyzdrowotnych i ryzykownych – również w innych obszarach życia. Można sądzić, że bez atrakcyjnych wzorców identyfikacji przekazywanych przez rodzinę czy szkołę młodzież ustala sposoby funkcjonowania społecznego, odnosząc się do tego, co dostępne – do środowiska rówieśniczego. Związki rówieśnicze mogą dostarczać poczucia bliskości, więzi i miłości, jednak ze względu na określoną charakterystykę rozwojową tego etapu, inni młodzi ludzie nie zawsze mogą dostarczyć bezpiecznych i adekwatnych wzorców życia społecznego, gdyż sami poszukują własnej drogi życiowej. Wzorce przekazywane przez innych adolescentów nie zawsze są zdrowe, bezpieczne i adekwatne dla nastolatków. Może się to przyczynić do podejmowania wielu zachowań – zarówno w obszarze seksualności, jak i w innych kontekstach – których konsekwencje będą trudne do udźwignięcia przez niepełnoletnie osoby. – Przyczyny inicjacji seksualnej związane z wpływem mediów dotyczą przede wszystkim silnego nasycenia przekazywanych treści erotyką, co sprzyja kształtowaniu u młodzieży przekonania, że podjęcie wczesnej aktywności seksualnej jest normalne, atrakcyjne i pożądane społecznie. Adolescenci dystansujący się od tradycyjnych agend socjalizacji, takich jak szkoła, Kościół czy rodzina, w przekazach medialnych poszukują wzorów funkcjonowania zarówno interpersonalnego, jak i seksualnego. Podsumowując, na podstawie zebranych danych oraz analizy wyników badań można stwierdzić, że oddziaływania profilaktyczne w zakresie zarówno przedwczesnej inicjacji, jak i ryzykownych zachowań seksualnych mają znaczenie na wszystkich jej poziomach. Propagowanie i kreowanie bardziej świadomych postaw wobec zachowań seksualnych powinno przyjąć charakter czynności kompleksowych, ujętych w perspektywę systemową, i odwoływać się do wszystkich środowisk socjalizujących. Jak wynika z przytoczonych danych, zarówno środowisko rodzinne, jak i szkolne powinno być wyposażone w atrakcyjne, adekwatne sposoby edukowania, wspierania rozwoju i promowania zdrowia seksualnego, aby nie pozostawić młodzieży na oddziaływania wyłącznie przekazów medialnych oraz grup rówieśniczych, które nie zawsze dostarczają zdrowych wzorców relacji międzyludzkich w sferze seksualności. ( autorzy: Barbara Jankowiak, Anna Gulczyńska - Uniwersytet Adama Mickiewicza )