Dodano1 rok temu

JEŻ nauczy jeść - wspólna akcja Ministerstwa Edukacji i Nauki oraz Ministerstwa Zdrowia

7
odpowiedzi
236
wejść
0
ocena
Odpowiedzi [ 7 ]
10
Dodano 1 rok temu
Z pewnością wychodzenie z tego typu inicjatywami wydaje się być dobrym pomysłem. Aktualnie istnieje spory problem jeżeli chodzi o świadomość naszych obywateli na temat tego w jaki sposób sporządzić sobie zbilansowany jadłospis. Potwierdzone jest, że im wcześniej prawidłowe nawyki są wprowadzane do codziennego życia, tym w kolejnych latach są one utrwalane i istnieje mniejsze ryzyko, że ktoś często będzie sięgał po niezdrowe produkty. Dobrze więc, że na etapie podstawówki świadomość ta będzie poprawiana, na czym z pewnością w przyszłości skorzystają najmłodsi przedstawiciele naszego społeczeństwa.
10
Dodano 1 rok temu
Bardzo dobrze, że głównym założeniem tego projektu jest przekazywanie najmłodszej części społeczeństwa w jaki sposób należy prowadzić styl życia, aby zminimalizować ryzyko rozwoju groźnych schorzeń. Od pewnego czasu aby to zrobić zdecydowano się aby wprowadzić w szkolnych sklepikach pewne modyfikacje zabraniając sprzedaży w nich produktów wysokoprzetworzonych i zawierających znaczne ilości cukru, które mogą zwiększyć ryzyko rozwoju groźnych chorób cywilizacyjnych, które stają się epidemią w naszym społeczeństwie. Oczywiście da się dostrzec, że rodzice są coraz bardziej świadomi na temat tego jak dbać o prawidłową dietę swoich pociech, jednak nie są w stanie kontrolować tego co jedzą w każdej chwili.
10
Dodano 1 rok temu
Zbliża się okres nowego roku, a więc także i postanowień. Wiele osób nie jest w stanie zbyt długo w nich wytrwać co często podyktowane jest brakiem odpowiedniej motywacji. Z tego też względu istotne jest na każdym kroku podkreślanie jak ważne jest zdrowe żywienie w aspekcie naszego zdrowia w kolejnych latach życia. Taka nauka powinna być już przedstawiana stopniowo, małymi krokami od etapu przedszkola. W takim wieku dzieci bardzo dużo są w stanie przyswoić wiedzy i wprowadzić odpowiednie nawyki. Niestety rodzice nie zawsze są w stanie przekazać swoim pociechom odpowiednią wiedzę na temat jedzenia, dlatego też takie programy są potrzebne.
10
Dodano 1 rok temu
Styl życia każdego człowieka w dużym stopniu determinuje jego zdrowie. Wiele zaburzeń, które występują u dzieci i młodzieży, ma podłoże behawioralne. To, co młody człowiek wniesie w swoje dorosłe życie, jest niezwykle ważne dla niego samego i następnych pokoleń. Zdrowie w okresie młodzieńczym, wg WHO, to dobrostan i możliwość pełnego wykorzystania potencjału rozwojowego w wymiarach: somatycznym, psychicznym ,społecznym i duchowym, czemu sprzyja bycie wrażliwym na bodźce sensoryczne, stany emocjonalne swoje i innych osób. Jednocześnie z uwagi na tą wrażliwość młodzież staje się szczególnie podatna na działanie szeregu czynników ryzyka. Sam termin, że zdrowie jest „dobrem” zobowiązuje do ukierunkowania postępowania na umocnienie zdrowia, na zapobieganie chorobom. Nad utrzymaniem dobrego stanu zdrowia należy pracować nieustannie, ponieważ zdrowie nie jest darem danym na całe życie. Hasło: „Twoje zdrowie w Twoich rękach” powinno być akceptowane przez wszystkich, a zależy ono w większym stopniu od sposobu życia niż medycyny. Styl życia oraz składające się na niego zachowania zdrowotne kształtują się przez całe życie, poczynając od wczesnego dzieciństwa. Wśród zachowań zdrowotnych wyróżnia się zachowania prozdrowotne tzn. sprzyjające zdrowiu, do których należą: aktywność fizyczna, racjonalne odżywianie, dbanie o higienę osobistą, radzenie sobie ze stresem, właściwe kontakty międzyludzkie, zgłaszanie się na badania profilaktyczne oraz zachowania antyzdrowotne, tj. zagrażające zdrowiu (palenie papierosów, używanie alkoholu, środków psychogennych, przypadkowe kontakty płciowe). Podejmowanie ryzyka leży w naturze młodego człowieka. Młodzież potrzebuje eksperymentować, sprawdzać swoje możliwości, aby poznawać reguły rządzące życiem oraz uczyć się podejmowania decyzji. Skutki zachowań ryzykownych dla zdrowia ujawniają się dopiero po wielu latach. Ludzie młodzi nie zauważają więc bezpośredniego związku między swoim zachowaniem, a zdrowiem. Jest to grupa mało podatna na edukację zdrowotną i programy profilaktyczne, które umożliwiłyby im lepsze, zdrowsze, dorosłe życie. Celem pracy jest przedstawienie pewnych aspektów związanych z pojęciami: młodzież, adolescencja, zachowania zdrowotne, styl życia i wpływ jego elementów na stan zdrowia młodego człowieka. Okres dorastania jest tym etapem w życiu człowieka, kiedy dokonują się przeobrażenia dziecka w osobę dorosłą. Jest to z jednej strony końcowa faza dzieciństwa, a z drugiej zaczątek wieku dojrzałego. Wiek dorastania obejmuje okres od 12 do 18-20 roku życia. Na przestrzeni tego krótkiego czasu zachodzą radykalne zmiany psychiczne i fizyczne, które umożliwiają jednostce podjęcie nowych zadań i ról społecznych właściwych dla człowieka dorosłego. Wiek dorastania, inaczej „adolescencja”, jest okresem przemian w życiu człowieka, które z dzieciństwa prowadzą go do dorosłości. To czas wyraźnej ewolucji obejmujący całą sferę życia młodego człowieka, dlatego też psycholodzy określają ten etap rozwoju jako najtrudniejszy i najbardziej złożony, mający wpływ na dalsze losy jednostki, jej postawy życiowe, styl życia, poglądy, itp. Do początku XX wieku okres dorastania nie stanowił problemu społecznego, ponieważ trwał stosunkowo krótko. Obecnie pojęcie „wiek młodzieńczy” uległo rozszerzeniu pod wpływem dwóch czynników: akceleracji (stałej tendencji do powiększania się wysokości ciała, wcześniejszego dojrzewania płciowego) i postępu w dziedzinie techniki wymagającego wydłużenia okresu kształcenia, co powoduje znaczne wydłużenie procesu zdobywania „dojrzałości społecznej”. W adolescencji człowiek uzyskuje dwie zdolności istotne dla jego dalszego rozwoju: zdolność dawania nowego życia i zdolność do samodzielnego kształtowania własnej osobowości. Rozwój każdej z tych zdolności przypada na różny wiek i rozdziela okres adolescencji na dwie fazy, które w przybliżeniu oddziela 16 rok życia. Fazę pierwszą określa się jako wczesną adolescencję, czyli wiek dorastania, a drugą jako późną adolescencję czyli wiek młodzieńczy. Rozwój fizyczny w wieku dorastania polega, podobnie jak we wcześniejszych okresach życia, na rozwoju struktur i funkcji organizmu. Wkroczenie w ten okres równoczesne jest z uzyskaniem dojrzałości płciowej. Kończą się procesy różnicowania większości tkanek. Zostają ustalone proporcje ciała. Czynności fizjologiczne i biochemiczne osiągają pułap swego rozwoju. Wraz z ustaniem procesów rozwojowych szkieletu ustala się też ostateczna wysokość ciała. Okres wieku młodzieńczego to dalszy dość intensywny wzrost ciała, dlatego istotne znaczenie ma racjonalne odżywianie, właściwa higiena ciała, dbałość o układ ruchu oraz racjonalny wypoczynek. Dynamiczne zmiany fizyczne w zakresie budowy i masy ciała oraz towarzyszące im zmiany psychospołeczne okresu adolescencji cechuje dymorfizm płciowy. U chłopców w warunkach zdrowia istnieje tendencja do zwiększania beztłuszczowej masy ciała oraz obniżania procentowego udziału tkanki tłuszczowej w ogólnej masie ciała. U dziewcząt natomiast wzrasta zarówno beztłuszczowa masa ciała, jak i masa tkanki tłuszczowej, co często uruchamia lęk przed otyłością. Ważnym aspektem okresu dorastania jest rozwój umysłowy, co wyraża się w doskonaleniu wszystkich funkcji poznawczych, uwagi, pamięci, myślenia i spostrzeżeń, które odgrywają rolę w zakresie zdolności przystosowania się do właściwego reagowania na różne sytuacje bodźcowe. Myślenie dorastającej młodzieży przybiera formę myślenia abstrakcyjnego, logicznego, określanego przez Piaget’a jako „stadium operacji formalnych”. Staje się zdolna do uogólnionego rozumowania wnioskującego, tzn. potrafi stawiać hipotezy i dzięki umiejętności dedukcji przewidywać konsekwencje. Z umiejętnością rozumowania indukcyjnego i dedukcyjnego, z samodzielnym i logicznym myśleniem pojawia się krytycyzm. Głównymi obiektami krytyki młodzieńczej stają się ludzie, z którymi nastolatki systematycznie kontaktują się, np. rodzice, nauczyciele. Rozbudzona wyobraźnia i fantazja wpływają na rozwój emocjonalny nastolatków. Szczególnie istotną właściwością okresu adolescencji jest jej sensytywność. Sensytywny (z łac. sensitivus) oznacza tyle, co czuły, zdolny do odczuwania wrażeń, emocji, a nawet nadwrażliwy, przeczulony. W sensytywności tej tkwi siła i niezwykły potencjał dojrzewania, a jednocześnie wynika z niej pewne zagrożenie, czego skutkiem może być wywołanie objawów zaburzenia czy choroby. Podatność ta jest z kolei wynikiem aktualnych burzliwych zmian w funkcjonowaniu na poziomie organicznym (burza hormonalna), społecznym (podejmowanie nowych ról społecznych), psychicznym (formowanie tożsamości). Najczęściej powtarzające się objawy wzmożonej emocjonalności to: nadpobudliwość i towarzysząca jej drażliwość, ruchliwość i żywość nastolatka, chwiejność uczuć, egzaltacja uczuciowa, przesadne wyrażanie uczuć negatywnych. Podstawowym zadaniem adolescencji jest uformowanie takiej tożsamości, która będzie sprzyjać dalszemu rozwojowi jednostki, czynić jej życie twórczym, chronić ją w radzeniu sobie z problemami oraz pozwoli czerpać satysfakcję w wypełnianiu zadań kolejnego stadium rozwoju – dorosłości. Ważnym elementem poczucia tożsamości jest poczucie autonomii, czyli świadomość jednostki co potrafi, co od niej zależy, na co ma wpływ. Kształtowanie się tożsamości jest procesem, który trwa przez całe życie, przechodzi wiele faz rozwojowych, od dzieciństwa do starości. Zaczyna się kształtowaniem wstępnym. Rodzice lub osoby cieszące się autorytetem w środowisku wpajają nastolatkowi pojęcia (dotyczące wyboru zawodu, zagadnień politycznych, narodowościowych i religijnych), które on posłusznie akceptuje. Zaaprobowane w ten sposób wartości są z reguły autorytarne, jeśli jednak źródłem wpływu jest grupa rówieśnicza, mogą być w kolizji z prawem. Potem następuje dyfuzja poczucia tożsamości. Młoda osoba poświęca się zabawie i sprawom ekscytującym, żyje dniem dzisiejszym, nie przejmując się dniem jutrzejszym, nie przejmując się zbytnio osobistymi, społecznymi, politycznymi ani zawodowymi planami czy poglądami. Przed osiągnięciem ustabilizowanego poczucia tożsamości dziecko „próbuje” różnych ról. Po drodze (czasem przez dłuższy czas), zanim pojawi się poczucie stabilności, może się zdarzyć, że ktoś będzie „przymierzał” osobowość o cechach przestępczych lub osobowość niekonwencjonalną. Osiągnięcie poczucia tożsamości będzie polegało na ukształtowaniu (ani przedwczesnym, ani zbyt późnym) silnego, spójnego systemu wartości oraz na „zdrowym” przystosowaniu do świata wypełnionego przez znaczące związki z ludźmi, pracą oraz zajęcia w czasie wolnym. Jeśli młody człowiek nie znajduje wsparcia w środowisku np. w rodzinie, w szkole, dorastanie może stać się wyjątkowo trudne i samotne. Dorośli – rodzina i nauczyciele – mniej lub bardziej świadomie stawiają często młodym ludziom wymagania przekraczające możliwości ich realizacji. Sytuacja taka budzi u nastolatków bezradność, lęk przed odrzuceniem przez znaczących dorosłych. Tylko stabilne otoczenie przyzwalające na rozpoznawanie przez młodą osobę granic własnej autonomii i możliwości, a jednocześnie wskazujące pewne stałe punkty i trwałe wartości, umożliwia dorastającemu zakończyć z powodzeniem proces formowania własnej tożsamości. Etap rozwoju społecznego w tym okresie jest także wynikiem działania czynników natury biologicznej i etnicznej. Prowadzi on do odnalezienia osób podzielających z nastolatkiem kategorie „opisu siebie” oraz relacji łączących go z innymi ludźmi. Innymi słowy dorastający określa, do jakiej grupy chce przynależeć, zabiega o jej uznanie, identyfikuje się z nią na różne sposoby (wartości, ubiór, sposób spędzania czasu i radzenia sobie z problemami) i określa własne w niej miejsce .W zachodnich społeczeństwach młodzi ludzie w okresie dorastania żyją życiem, które wypełniają rozmaitego rodzaju wyzwania, okazje, ambicje, potrzeby osiągnięć i w konsekwencji napięcia i stresy, które są nieodłączną częścią takiego stylu życia. Adolescenci mają często odmienne wartości i postawy niż dorośli, co innego uznają za „normalne” i ważne. Powoduje to pogłębienie się różnic międzypokoleniowych. Trudności we wzajemnym zrozumieniu się dorosłych i młodych są źródłem niepokoju dla tych pierwszych i niepewności dla drugich. Efektem tego są silniejsze związki z rówieśnikami, którzy stają się często główną grupą wsparcia i wzorcem do naśladowania, w tym także zachowań ryzykownych dla zdrowia. Każdy z etapów życia wymaga adaptacji do nowych zadań, opanowania nowych umiejętności i wiedzy. Zadania rozwojowe wynikają zarówno z dojrzewania organizmu (naciski biologiczne), jak i wymagań, jakie stawia otoczenie (naciski społeczne, wymogi kulturowe) oraz psychicznych potrzeb człowieka (samoocena, aspiracje, emocje, itp.).Wykonanie zadania jest dla człowieka źródłem satysfakcji, spełnienia, dumy. Napięcie wynikające z niemożności opanowania i realizowania jakiejś istotnej umiejętności rodzi frustrację, przynosi poczucie przegranej i staje się często powodem zaniżonej samooceny oraz negatywnej oceny otoczenia, a w efekcie nierzadko naznaczenia lub wykluczenia społecznego. Herbert przedstawia zadania rozwojowe według Havighurst’a. Są to: osiągnięcie nowych, bardziej dojrzałych więzi z rówieśnikami obojga płci, ukształtowanie roli męskiej lub kobiecej, czyli roli właściwej dla danej płci, akceptacja własnego wyglądu i chronienie własnego organizmu, osiągnięcie niezależności uczuciowej od rodziców i innych dorosłych, zapewnienie sobie niezależności ekonomicznej, wybór i przygotowanie się do kariery zawodowej, przygotowanie się do małżeństwa i życia rodzinnego, dążenie i rozwijanie postępowania akceptowanego społecznie. Powodzenie w realizowaniu zadań rozwojowych, w radzeniu sobie z przeszkodami utrudniającymi ich podejmowanie, zależy w dużej mierze od wsparcia opiekunów. O ile młodzi nie znajdują innych źródeł konstruktywnego wsparcia (np. wychowawca, rodzina, trener, instruktor, drużynowy), to mogą być zagrożeni uciekaniem się do patologicznych form radzenia sobie z napięciem i frustracją np. poprzez uciekanie w nałogi, wyniszczenie dietami (dziewczęta), uprawianie wysiłku fizycznego ponad miarę (chłopcy). Edukacja zdrowotna to nie tylko przekazywanie wiedzy, lecz także kształtowanie postaw i zachowań, które mogą wpłynąć na styl życia i przyszłość dziecka. Zdrowie jest nieodłącznym warunkiem osiągnięć szkolnych, dobrej jakości i poziomu życia. Edukacja zdrowotna zależy od okresu życia, środowiska i specyficznych potrzeb różnych grup ludzi. Młodzież okazuje niewielkie zainteresowanie swoim zdrowiem, jego ochroną i wzmacnianiem. Jest to jednak duża grupa populacji, której edukacja zdrowotna jest szczególnie potrzebna. Po pierwsze, dlatego że w okresie tym kształtują się zachowania prozdrowotne, a także zachowania ryzykowne (antyzdrowotne), które u części młodzieży, po fazie eksperymentowania, utrwalają się i decydują o tym, czy wnoszą oni w dorosłe życie zasoby, czy ryzyko dla zdrowia własnego i innych ludzi. Po drugie wiedza, postawy i umiejętności dbania o zdrowie mogą sprzyjać dobremu samopoczuciu, dokonywaniu właściwych wyborów, radzeniu sobie z zadaniami rozwojowymi, szczególnie w okresie dorastania. Poprzez wiedzę o zdrowiu, prozdrowotne umiejętności i nawyki przekazujemy dzieciom zdrowy styl życia i pracy, a tym samym wpływamy na stan zdrowia społeczeństwa. Według Ostrowskiej edukacja zdrowotna w okresie dorastania polega na „ukazywaniu takich stylów życia, które są najbardziej sprzyjające stymulowaniu rozwoju osobowego, utrzymaniu zdrowia fizycznego i wykorzystaniu indywidualnych i zbiorowych potencjałów rozwojowych w celu wzbogacenia osobowości człowieka”. W tym kontekście zdrowy styl życia traktowany jest jako przejaw prawidłowo funkcjonującej osobowości na danym etapie rozwoju jednostki, a edukacja są to zorganizowane zabiegi, których celem jest ukształtowanie w perspektywie czasowej – przy współudziale wychowanka – dojrzałej w pełni funkcjonującej osobowości. Proces ten bazuje na uświadamianiu faktu, że środowisko fizyczne i społeczne oraz nasze zachowania zdrowotne i styl życia są głównymi determinantami naszego zdrowia i prowadzi do świadomych decyzji osobistych i działań społecznych. Okazuje się, że wyniki badań, których przedmiotem jest diagnoza i analiza głównych zagrożeń zdrowia, ukazują niepokojące dane dotyczące kondycji zdrowotnej młodego pokolenia. Może to być spowodowane brakiem wiedzy na temat prozdrowotnego stylu życia i jego wpływu na zdrowie, złymi nawykami wywodzący mi się ze środowiska domowego, niedostateczną opieką medyczną, naśladowaniem niekorzystnych wzorów zachowań preferowanych w grupie rówieśniczej, obecną modą, itd. Jednocześnie edukacja zdrowotna, mimo istotnego znaczenia w promowaniu zdrowego stylu życia wśród uczniów, często traktowana jest w szkole jako zadanie dodatkowe, posiada niską rangę i jest niedoceniana przez twórców polityki oświatowej oraz zdrowotnej. Współczesność, tak jak każda z epok, stworzyła pewne charakterystyczne dla siebie wzorce osobowe. Zarówno w stosunku do mężczyzn, jak i do kobiet, odnosi się wiele sposobów i stylów życia. Styl życia jest jedną z tych kategorii socjologicznych, które trudno zdefiniować. Termin ma wiele znaczeń i stąd trudności nie tylko w zdefiniowaniu, ale również w określeniu zachowań społecznych. Styl życia jako pojęcie funkcjonował obok takich kategorii (lub nawet zamiennie) jak sposób życia, wzory zachowań, wzory kultury, wartości i postaw. Według Woynarowskiej styl życia jest złożonym konstruktem, który odnosi się do grupy społecznej i jednostki. Styl życia grupy społecznej obejmuje wiele zdeterminowanych społecznie wzorów zachowań i interpretacji sytuacji społecznych, jakie dana grupa wspólnie wypracowała i wykorzystuje, aby radzić sobie w życiu. Może on ulegać zmianom pod wpływem różnych czynników i ewolucji społecznych w rozmaitych punktach czasu i przestrzeni. Na styl życia jednostki składają się standardowe reakcje i wzory zachowań (działania, czynności, praktyki) ukształtowane w procesie socjalizacji (interakcji z rodzicami, innymi członkami rodziny, rówieśnikami, pod wpływem nauki w szkole, mediów). Wybór określonego wzoru, zależy od cech poznawczych i emocjonalnych jednostki oraz czynników w otaczającym środowisku społecznym. Cytując Kawczyńską-Butrym styl życia rozumiany jest jako indywidualne codzienne wybory związane z dominującymi u pacjenta: sposobem żywienia,rodzajem odpoczynku,stosowaniem używek, leków, stosunkiem do pracy, poziomem aktywności fizycznej. Może być uznany za czynnik ryzyka wielu chorób powszechnie występujących w społeczeństwie, zwanych często „chorobami z wyboru” (np. choroba niedokrwienna serca związana m.in. z nadciśnieniem tętniczym, z otyłością, małą aktywnością fizyczną, paleniem papierosów), jak też za czynnik potęgowania lub powrotu do zdrowia wykorzystany w terapii wielu chorób i dysfunkcji (np. dieta, aktywność fizyczna). Światowa Organizacja Zdrowia posługuje się najczęściej definicją Nancy Milio, która definiuje styl życia, jako „wzory wyborów zachowań spośród alternatywnych możliwości, jakie dostępne są ludziom w zależności od ich sytuacji społeczno-ekonomicznej i łatwości, z jaką są w stanie przedłożyć określone zachowania nad inne”. Zachowania zdrowotne dotyczą różnych zachowań związanych ze sferą zdrowia, czyli zachowań, które w świetle współczesnej wiedzy medycznej zwykle wywołują określone (pozytywne lub negatywne) skutki zdrowotne. Wszelkie zachowania zdrowotne ulegają modelowaniu przez całe życie, a tworzą się w dzieciństwie i młodości pod wpływem wiadomości i wzorów przekazywanych przez rodziców, szkołę, rówieśników, środki masowego przekazu i wszelkie służby medyczne. Do zachowań związanych głównie ze zdrowiem fizycznym należy dbałość o ciało i najbliższe otoczenie, aktywność fizyczna, racjonalne żywienie, hartowanie się, sen – odpowiedni czas jego trwania i jakość. Zachowania związane głównie ze zdrowiem psychospołecznym – to korzystanie i dawanie wsparcia społecznego, unikanie nadmiaru stresów i radzenie sobie z problemami i stresem. Z kolei zachowania prewencyjne to: samokontrola zdrowia i samobadanie, poddawanie się badaniom profilaktycznym, bezpieczne zachowania w życiu codziennym (zwłaszcza w ruchu drogowym, w pracy), bezpieczne zachowania w życiu seksualnym. Ważne jest również, aby młodzież nie podejmowała zachowań ryzykownych: palenia tytoniu, nadużywania alkoholu, leków niezaleconych przez lekarza, używania innych substancji psychoaktywnych. Najobszerniejszą listę zachowań bierze pod uwagę European Health and BehaviourResearch Survey . Prowadzenie prozdrowotnego stylu życia zakłada tu: niepalenie tytoniu, ograniczone spożywanie alkoholu, aktywność fizyczną, zdrową, zbalansowaną dietę (ze szczególnym uwzględnieniem właściwego śniadania i niejedzenia między posiłkami), bezpieczne zachowania seksualne, unikanie stresu i umiejętność jego rozładowania, umiarkowana ekspozycja na słońce, stosowanie się do zasad bezpieczeństwa ruchu drogowego, wreszcie wykonywanie okresowych badań profilaktycznych oraz samobadanie (samokontrola) ciała, na przykład piersi u kobiet. Żywienie, tj. właściwy dobór potraw pod względem ich składników, sposobu przygotowania do spożycia, ilości, liczby i rozłożenia posiłków w czasie, mają ogromny wpływ na wzrost i rozwój człowieka. Żywienie musi być właściwie dostosowane do każdego stadium życia. Niewłaściwe odżywianie stanowi bezpośrednią przyczynę bądź czynnik ryzyka wielu schorzeń. Szacuje się, że istnieje ok. 30-50 jednostek chorobowych, bądź odchyleń od zdrowia, występujących często w populacji, których przyczyną jest niezadowalająca jakość żywności i sposób odżywiania. Należy podkreślić, że konsekwencje tych zaburzeń są szczególnie niebezpieczne u młodzieży w okresie adolescencji. Z jednej strony przyczyną tych zaburzeń może być nieprawidłowe spostrzeganie samego siebie, a w związku z tym „nienaturalne” potrzeby nadmiernie ograniczonego jedzenia – anoreksja, czy też objadania się – bulimia. Z drugiej obserwuje się natłok reklam niezdrowej żywności, a nawet szkodliwej dla młodych organizmów, łatwy do niej dostęp i „kuszenie” na różne sposoby przez producentów i handlowców. Polskie zwyczaje żywieniowe często odbiegają od ideału i światowych zaleceń prawidłowego żywienia, pozwalających na zdrowe i długie życie. Błędy żywieniowe w naszym kraju są powszechnie znane i powszechnie lekceważone. Jednym z nich jest niespożywanie śniadania, które uważa się za najważniejszy posiłek. Po śnie nocnym stężenie glukozy we krwi jest niskie. Upośledza to funkcję komórek, szczególnie mózgu, dla którego glukoza jest jedynym źródłem energii. Wpływa to niekorzystnie na procesy poznawcze, zwłaszcza szybkość przypominania. Dojrzewanie to drugi (po niemowlęcym) okres krytyczny występowania otyłości. Badania wskazują ponadto, że 70-80% młodzieży z otyłością stwierdzoną w okresie dojrzewania stanie się otyłymi dorosłymi. Otyłość możemy rozpatrywać jako niespecyficzne zaburzenia łaknienia, a równocześnie ujmować jako jedno z najpoważniejszych następstw utraty kontroli nad procesem odżywiania. Niestety niektóre szkoły nie sprzyjają „gubieniu zbędnych kilogramów”, nie ma przedmiotów, na których dzieci systematycznie zdobywałyby wiedzę na temat zasad zdrowego żywienia i uczyły się dokonywać mądrych wyborów życiowych. Większość sklepików szkolnych serwuje „śmieciowe jedzenie”: chipsy, batoniki, kolorowe napoje, drożdżówki, pączki. Słodycze – „puste kalorie” – nie mają żadnych składników odżywczych, a sprzyjają powstaniu próchnicy zębów, otyłości, braku apetytu na inne wartościowe pokarmy. Nieprawidłowe żywienie może prowadzić do licznych, poważnych następstw w przyszłości takich, jak np. cukrzyca, miażdżyca, nadciśnienie tętnicze, choroby serca, a także otyłość, którą w ostatnim dwudziestoleciu w różnych regionach Polski ocenia się na 2,5-12% populacji wieku rozwojowego. Nadwaga rozpoznana u coraz młodszych dzieci stała się obecnie problemem ogólnoświatowym. Badania WHOMONICA wskazują na narastający problem otyłości na świecie. Łatwy dostęp do stosunkowo taniej żywności, wszechobecna reklama przy równocześnie niekorzystnych dla aktywności ruchowej zmianach trybu życia (Internet, telefony komórkowe) powodują, że ilość przyjmowanej z pożywieniem energii znacznie przewyższa jej wydatkowanie. Prowadzi to do wystąpienia otyłości ze wszystkimi tego konsekwencjami, również w aspekcie szeroko pojętego samopoczucia. Z drugiej strony, lansowana przez massmedia „westernalizacja” – czyli przyjmowanie zachodnich wzorców bardzo szczupłej sylwetki ciała jako atrakcyjnej – powoduje, że wielu młodych ludzi, chcąc dorównać modelkom, stosuje bardzo restrykcyjne diety, które z czasem, zwłaszcza przy pewnych predyspozycjach psychicznych, przerodzić się mogą w jadłowstręt psychiczny. Uzyskanie określonej masy ciała (związane u dziewcząt z odkładaniem tkanki tłuszczowej) jest elementem niezbędnym do prawidłowego przebiegu dojrzewania biologicznego. Jeśli w wyniku diety nie rozwiną się w pełni symptomy zaburzenia, to niedobory pokarmowe upośledzić mogą naturalny przebieg tego procesu. Obecnie uważa się, że problemy nikotynizmu, nadużywania alkoholu, stosowania narkotyków, należy rozpatrywać łącznie. Zwraca uwagę występowanie określonej sekwencji używania tych substancji – tzn. papierosy, alkohol torują drogę do innych substancji psychoaktywnych („teoria otwartych drzwi”).Z kolei używanie substancji psychoaktywnych kumuluje się z innymi zachowaniami zdrowotnymi tworząc tzw. zespół zachowań ryzykownych charakterystyczny dla wieku rozwojowego. Pomimo zagrożenia zdrowia zachowania ryzykowne są rozpowszechnione i w warunkach współczesnego życia niemożliwe do całkowitego wyeliminowania. Służą zaspokajaniu specyficznych potrzeb wieku dorastania: integracji z rówieśnikami, manifestowaniu niezależności od autorytetu dorosłych. Palenie tytoniu jest zachowaniem ryzykownym dla zdrowia z powodu działania obniżającego odporność i wydolność fizyczną oraz znamiennie zwiększającego ryzyko choroby niedokrwiennej serca, chorób układu oddechowego, nowotworów płuc, pęcherza moczowego, przełyku, żołądka i trzustki. Światowa Organizacja Zdrowia uznała palenie tytoniu za czynnik najpoważniejszego ryzyka zdrowotnego i główną przyczynę przedwczesnej umieralności. Istniejące oszacowania wskazują, że palenie dwudziestu papierosów dziennie skraca przeciętnie długość życia o ok. 5 lat, a palenie czterdziestu o ponad 8 lat. Dym tytoniowy zawiera ponad 1000 toksyn, wśród nich główna to nikotyna, która działa na organizm pobudzająco i uzależniająco poprzez hamowanie unieczynnienia amin katecholowych w centralnym układzie nerwowym. Palenie bierne jest równie szkodliwe jak czynne. Dynamika spożycia tytoniu w Polsce wskazuje, że trwający od zakończenia II wojny światowej jego wzrost został zahamowany na początku lat osiemdziesiątych XX wieku i od tego czasu ogólne wskaźniki palenia utrzymują się na zbliżonym poziomie. Zmienia się jednak wewnętrzna struktura grupy palaczy: zmniejsza się częstość palenia wśród mężczyzn, jednak wzrasta częstość palenia wśród kobiet. Alkoholizm jest jednym z najpoważniejszych problemów społecznych. Dane statystyczne wskazują na alarmujący w Polsce poziom zachorowalności i umieralności z powodu „chorób stylu życia”, które są spowodowane m.in. zwiększoną konsumpcją alkoholu. Badania wykazują, że nadużywanie alkoholu jest zjawiskiem niesprzyjającym zdrowiu szczególnie w młodym wieku. Prowadzi do zaburzeń w rozwoju psychicznym, fizycznym społecznym, a także zmian patologicznych w poszczególnych narządach i w konsekwencji niebezpiecznych chorób często będących zagrożeniem życia. Najczęściej dochodzi do uszkodzeń wątroby, mięśnia sercowego, układu nerwowego, co za tym idzie zaburzeń psychicznych, również zaburzeń funkcjonowania przewodu pokarmowego, często powstają owrzodzenia żołądka i dwunastnicy, stany zapalne trzustki, żylaki przełyku, często będące przyczyną krwotoku. Występuje jednocześnie obniżona odporność, podatność na infekcje i choroby zakaźne. Wśród ludzi młodych notuje się zwiększoną wypadkowość i ilość urazów wielonarządowych, zaburzenia emocjonalne, demoralizację, przestępczość nieletnich, a także zwiększoną liczbę samobójstw. Rosnąca ranga problemu nadużywania substancji psychoaktywnych wśród młodzieży została dostrzeżona przez Światową Organizację Zdrowia Regionu Europejskiego w 1998 r. Zalecono wówczas podjęcie działań, które do 2020 r. spowodują lepsze przygotowanie młodzieży do dokonywania właściwych wyborów. Z badań wynika, że najczęściej pierwszy raz sięga się po używkę z ciekawości, a każdy przypadek uzależnienia bierze swój początek z pierwszego eksperymentu. Kluczowe znaczenie mają prywatki, imprezy i inne okazje spotkań, na których serwuje się alkohol. Narkomania – wg Ustawy o zapobieganiu narkomanii – to stałe lub okresowe przyjmowanie w celach niemedycznych środków odurzających lub środków zastępczych, w wyniku czego może powstać uzależnienie. Narkotyki, obok alkoholu i papierosów, są najczęściej stosowaną przez młodzież substancją psychoaktywną. Sięga po nią coraz częściej młodzież w wieku szkolnym, a wiek inicjacji się obniża. To, co jeszcze kilka lat temu zdawało się być młodzieżową lub środowiskową modą, z której wyrastano, dziś jest problemem społecznym, wychowawczym i zdrowotnym. Jedną z przyczyn popadania w nałóg jest brak umiejętności trafnego osądu rzeczywistości. Narkomania jest najbardziej rozpowszechniona tam, gdzie istnieją silne grupy rówieśnicze. Nacisk grupy rówieśniczej stanowi poważny czynnik wciągający młodego człowieka w ten niebezpieczny nałóg. Inny to np. źle funkcjonująca rodzina, patologiczne formy wychowywania dzieci. Zwalczanie problemu nie jest łatwe, bowiem nawet najbardziej czujni rodzice nie zawsze zauważają, że ich dziecko „eksperymentuje” z narkotykami. Miłość młodzieńcza najczęściej prowadzi do pierwszych kontaktów seksualnych. Młodzież trudno przekonać o wysokim prawdopodobieństwie zakażenia się chorobą przenoszoną drogą płciową. Dzieje się tak, ponieważ nastolatki kojarzą te zakażenia z określonymi środowiskami (prostytutki, geje, narkomani lub ludzie zaniedbani). Młodzi, niedoświadczeni ludzie częściej niż dorośli podejmują ryzykowne zachowania seksualne, co wiąże się z nadużywaniem alkoholu i narkotyków. Dane statystyczne potwierdzają, że około 2/3 zakażeń przenoszonych drogą płciową występuje u osób poniżej 26 roku życia, a 1/4 dotyczy nastolatków. Zakażenia przenoszone drogą płciową są powodem chorób wirusowych (AIDS, opryszczka narządów płciowych, wirusowe zapalenia wątroby), bakteryjnych (rzeżączka), grzybiczych i pasożytniczych (świerzb, wszawica łonowa). Problemem zdrowotnym i społecznym są ciąże i urodzenia dzieci przez nastolatki. Aktywność fizyczna i spędzanie czasu wolnego w połączeniu ze zdrowym żywieniem jest jednym z podstawowych elementów zdrowego stylu życia. Stymuluje rozwój fizyczny, motoryczny, psychospołeczny dzieci i młodzieży. We współczesnym świecie niezwykle szybkiemu tempu życia towarzyszy wyeliminowanie z niego wysiłku fizycznego i zmniejszenie aktywności fizycznej.Istniejewieleprzyczynniskiegopoziomuaktywnościfizycznej ludzi. U młodzieży jedną z nich jest rozwój nowych technologii informacyjnych i komunikacyjnych, z wykorzystaniem komputerów i Internetu. Są one atrakcyjne dla młodych ludzi i konkurencyjne w stosunku do aktywności fizycznej. Dlatego często czas wolny jest spędzany dość często w sposób bierny przed telewizorem lub przy komputerze. Telewizja ma najwięcej odbiorców w każdym wieku. Często zabiera czas na sen, zabawy z rówieśnikami, zajęcia hobbystyczne, sportowe, naukę, spacer, czy zabawy ruchowe na świeżym powietrzu. Wydaje się, że mija czas gier i zabaw podwórkowych, wypraw, wycieczek, itp. To także wycofywanie się z relacji, kontaktów i więzi z innymi ludźmi, wchodzenie w świat wirtualny, nierealny, w którym można zmieniać wszystko. Jest to niekorzystne zarówno dlatego, że w młodym pokoleniu nie wytwarza się nawyk aktywnego wypoczynku, ale wpływa także na stan zdrowia. Ruch – aktywność fizyczna, jest ściśle związany z sprawnością organizmu i z jego zdrowiem. To zagadnienie podejmują liczne doniesienia mówiące o braku ruchu jako o przyczynie pewnych chorób: zaburzeń naczyniowych, nadciśnienia tętniczego, nadwagi. Mówi się nawet o spadku odporności immunologicznej organizmu przy braku aktywności fizycznej, co prowadzi do dalszych zmian w organizmie, np. zwyrodnieniowych, przeciążeniowych, zaburzeń funkcjonowania trzustki i układu wewnątrzwydzielniczego. Brak ruchu to także zmiany w układzie oddechowym i krążeniowym, w samym narządzie ruchu, ogólnym osłabieniu mięśni, upośledzeniu koordynacji nerwowo-mięśniowej. Podkreślając wartość aktywności fizycznej ważne jest także zdawanie sobie sprawy ze szkodliwych oddziaływań nadmiernego wysiłku fizycznego. Dotyczy to szczególnie chłopców, wśród których ideałem męskości jest lansowane przez masmedia harmonijnie zbudowane i umięśnione ciało. Młodzi ludzie są z natury niecierpliwi i nastawieni na szybkie efekty, ćwiczą bardzo intensywnie, np. na siłowni. Aby spotęgować efekty, zaczynają przyjmować odżywki powodujące przyrost mięśni. Środki te są groźne i mają odległe skutki uboczne, np. niski wzrost, nadciśnienie tętnicze, niepłodność. Emocje i stres w sposób szczególny decydują o dobrostanie fizycznym i psychicznym. Gdy pojawiają się silne emocje lub reakcja stresowa, zaburzeniu ulega biochemiczna równowaga wewnątrzustrojowa, czego efektem jest wpływ hormonów na funkcjonowanie poszczególnych narządów. Stres to „stan wzmożonego napięcia nerwowego, będący reakcją na działanie negatywnych bodźców fizycznych i psychicznych, mogący wywołać ogólną mobilizację sił organizmu lub przy dłuższym trwaniu – doprowadzić do zaburzeń czynnościowych, a nawet chorób”. Dzieci i młodzież powinny być konfrontowane z sytuacjami trudnymi, ale jest ich często zbyt wiele. Coraz większe wyzwania, bardziej wymagający program, więcej zajęć, rozmaite treści nowych umiejętności, nadmiar możliwości i trudności z wyborem to niektóre cechy dzieciństwa na początku XXI wieku. Szkoła, i nawet dom rodzinny, często poddają się tej presji lub dodatkowo podnoszą poprzeczkę wymagań. Zdaniem wielu współczesnych pedagogów szkoła jest jedną z głównych przyczyn nadmiernego stresu u młodzieży. Z badań wynika, że młodzi ludzie podejmują zachowanie dysfunkcyjne najczęściej czyniąc to pod wpływem trzech czynników: stresu, braku umiejętności życiowych oraz negatywnej presji rówieśniczej. Najpoważniejsze problemy zdrowotne, jakie mogą występować u młodego człowieka, obejmują: lęk, nieumiejętność radzenia sobie ze stresem, depresję, wyobcowanie, anoreksję lub bulimię, zaburzenia seksualności i osobowości, zaburzenia więzi społecznych, nadużywanie substancji uzależniających, nieprzystosowanie społeczne. Czasem ich natężenie jest tak silne, że mogą prowadzić do przestępstw i samobójstw. Udane wejście w dorosłe życie jest nie tylko rezultatem dokonania dobrych wyborów przez młodego człowieka, ale także pozytywnego wpływu rodziny. Dzieci, pozbawione więzi uczuciowych ze swoimi rodzicami, przejawiają zachowania, które nie są społecznie akceptowane ( publikacja p. Danuta Ponczek)
10
Dodano 1 rok temu
Prawidłowe żywienie jest jednym z najważniejszych czynników wpływających na rozwój człowieka i utrzymanie przez niego dobrego stanu zdrowia. Ma ono ogromne znaczenie zwłaszcza w przypadku dzieci i młodzieży. W okresie wzrostu i rozwoju organizmu wpływa nie tylko na samopoczucie, stan zdrowia, funkcje poznawcze, lecz także pomaga chronić organizm przed wieloma poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi w późniejszych etapach życia. Znaczenie dla zdrowia mają również prawidłowe nawyki i zwyczaje żywieniowe, które najczęściej kształtują się właśnie w młodym wieku. Mówiąc o prawidłowym rozwoju, nie można zapominać o aktywności fizycznej, która jest niezwykle ważnym elementem prozdrowotnego stylu życia. Podobnie jak prawidłowe żywienie ma ona korzystny wpływ na samopoczucie, wzrost i rozwój młodego organizmu, a nawet na wyniki w nauce. Piramida Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej Dzieci i Młodzieży to jak najprostsze i ogólne przedstawienie kompleksowej idei żywienia, której realizacja daje szanse na sprawność intelektualną, fizyczną i zdrowie w dorosłym życiu. Aktualna piramida kierowana jest do dzieci i młodzieży w wieku 4-18 lat oraz ich rodziców, opiekunów, nauczycieli. Piramida może być także źródłem informacji dla osób zawodowo zajmujących się żywieniem dzieci i młodzieży. Piramida to graficzny opis odpowiednich proporcji różnych, niezbędnych w codziennej diecie grup produktów spożywczych. Im wyższe piętro piramidy, tym mniejsza ilość i częstość spożywanych produktów z danej grupy żywności. Posiłki powinny być jedzone o stałych porach w ciągu dnia. Zapewnia to lepszy metabolizm i optymalne wykorzystanie składników odżywczych oraz sprzyja prawidłowej sprawności umysłowej i fizycznej organizmu. Szczególnie ważne jest I śniadanie, które – prawidłowo skomponowane pod względem odżywczym – jest niezbędne do właściwego rozwoju organizmu. Warzywa i owoce powinny być ważnym składnikiem codziennej diety dzieci i młodzieży. Produkty te stanowią główne źródło witamin (przede wszystkim witaminy C, beta-karotenu, folianów), składników mineralnych, błonnika oraz naturalnych przeciwutleniaczy, tzw. antyoksydantów, które usuwają szkodliwe dla organizmu wolne rodniki tlenowe. Regularne jedzenie warzyw i owoców zmniejsza ryzyko rozwoju wielu chorób, w tym cukrzycy typu 2, otyłości, nadciśnienia, niedokrwiennej choroby serca, niektórych nowotworów. Najkorzystniej jest spożywać je na surowo lub minimalnie przetworzone, ponieważ w takiej formie produkty te zachowują najwyższą wartość odżywczą. Warzywa i owoce powinny być spożywane kilka razy dziennie, w ramach posiłków i przekąsek. Warzywa i owoce różnią się między sobą składem i wartością odżywczą. Barwa warzyw i owoców wiąże się z zawartością określonych substancji, które mają wpływ na ich właściwości zdrowotne. Dlatego, aby dostarczyć organizmowi wszystkich składników pokarmowych, należy spożywać różnobarwne warzywa i owoce. Warto przy tym pamiętać, że należy spożywać więcej warzyw niż owoców. Produkty zbożowe powinny być składnikiem większości posiłków. Spośród produktów zbożowych należy jak najczęściej wybierać te pełnoziarniste, do których zaliczamy mąkę i pieczywo razowe, graham i tzw. grube kasze (np. gryczana, jęczmienna), ryż brązowy, makarony pełnoziarniste. Cennym elementem codziennej diety są również naturalne płatki zbożowe, np. owsiane, jęczmienne, żytnie. Produkty zbożowe dostarczają węglowodanów złożonych, są więc doskonałym źródłem energii tak potrzebnej rosnącemu i rozwijającemu się organizmowi. Zawierają niewielkie ilości białka i tłuszczu, a także witaminy z grupy B (niezbędne do prawidłowej pracy układu nerwowego, pomagające w koncentracji i nauce), różne składniki mineralne (np. magnez, cynk, żelazo), które m.in. wspierają rozwój fizyczny, korzystnie wpływają na samopoczucie i zdolność do nauki; są również źródłem błonnika pokarmowego wspomagającego pracę układu pokarmowego, ułatwiającego utrzymanie prawidłowej masy ciała i pomagającego zapobiegać chorobom na tle wadliwego żywienia. Wybierając produkty zbożowe, warto zwracać uwagę na ich skład – ciemne pieczywo nie zawsze jest pieczywem razowym, a część tych produktów (np. płatki śniadaniowe) może zawierać dodatek cukru, soli, które w codziennej diecie powinny być ograniczane. Codziennie pij co najmniej 3–4 szklanki mleka. Możesz je zastąpić jogurtem naturalnym, kefirem i – częściowo – serem. Jedz ryby, nasiona roślin strączkowych i jaja. Wybieraj chude mięso. Ograniczaj spożycie produktów mięsnych przetworzonych. W okresie wzrostu i rozwoju młodego organizmu szczególnie ważne jest spożywanie pełnowartościowego białka, którego najlepszym źródłem są: mięso, ryby i jaja. Warto pamiętać, że mięso jest również źródłem najlepiej przyswajalnego żelaza, które pełni ważną rolę m.in. w tworzeniu składników krwi. Należy wybierać chude mięso; natomiast ograniczać produkty mięsne przetworzone, których nadmierne spożycie jest niekorzystne dla zdrowia. Przynajmniej dwa razy w tygodniu warto zjeść ryby, przede wszystkim morskie. Zawierają one cenne dla zdrowia wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3, które odgrywają zasadniczą rolę w rozwoju i prawidłowym funkcjonowaniu mózgu, układu nerwowego i wzroku. Ryby są również doskonałym źródłem białka i składników mineralnych, w tym jodu. Jaja można jeść kilka razy w tygodniu – są skoncentrowanym źródłem składników odżywczych, m.in. białka, witamin, składników mineralnych, lecytyny i kwasów tłuszczowych. Pamiętać też trzeba o spożywaniu nasion roślin strączkowych m.in. fasoli, zielonego groszku, soczewicy i bobu. Zawierają one dużo białka, a mało tłuszczu. Są doskonałą i zdrową alternatywą dla mięsa. Ograniczaj spożycie tłuszczów zwierzęcych. Zastępuj je olejami roślinnymi. Nadmierne spożycie tłuszczów zwierzęcych, które zawierają nasycone kwasy tłuszczowe, jest przyczyną wielu chorób, przede wszystkim chorób układu sercowo-naczyniowego i niektórych nowotworów. Oleje roślinne są z kolei najbogatszym źródłem jedno- i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, które chronią przed tymi chorobami. Dlatego tłuszcze zwierzęce warto zastąpić olejami roślinnymi, z wyjątkiem oleju kokosowego i palmowego. Najlepiej wybierać olej rzepakowy mający najkorzystniejszy skład kwasów tłuszczowych. Pamiętać też trzeba, że oleje tłoczone na zimno można spożywać wyłącznie na surowo, jako doskonały dodatek do surówek i sałatek warzywnych. Do smażenia zaś najlepiej używać rafinowany olej rzepakowy lub oliwę z oliwek. Należy jednak ograniczać spożywanie produktów smażonych, gdyż znacznie zdrowsze są potrawy gotowane, szczególnie na parze. Unikaj spożycia cukru, słodyczy i słodkich napojów. Zastępuj je owocami i orzechami. Cukier i słodycze są bardzo kaloryczne, ponieważ – oprócz tego, że zawierają głównie sacharozę, glukozę czy fruktozę np. w postaci syropu glukozowo-fruktozowego – wiele z nich zawiera tłuszcz (m.in. ciastka, batoniki, wyroby czekoladowe, lody). Słodycze nie dostarczają cennych witamin i składników mineralnych. Często znajdujący się w słodyczach tłuszcz zawiera niekorzystne dla zdrowia kwasy tłuszczowe, w tym izomery trans sprzyjające chorobom układu krążenia i nowotworom. Istnieją słodycze, które mają tylko słodki smak i dostarczają kalorii, a przez to sprzyjają nadwadze i otyłości, przyczyniając się do rozwoju cukrzycy typu 2 czy miażdżycy. Dodatkowo słodycze i cukier są wrogiem naszych zębów i najpoważniejszym czynnikiem rozwoju próchnicy, dlatego warto ograniczyć dodawanie cukru do potraw i napojów. Słodycze warto zastąpić owocami lub niesolonymi orzechami i nasionami. Orzechy, zwłaszcza włoskie, migdały, nasiona słonecznika czy dyni zawierają szereg substancji korzystnych dla zdrowia. Słodycze nie powinny zastępować wartościowego posiłku, np. kanapki i owoców na drugie śniadanie. Nie dosalaj potraw. Unikaj słonych przekąsek i produktów typu fast food. Nadmierne spożycie soli (NaCl) – z uwagi na zawartość sodu – niekorzystnie wpływa na zdrowie (powoduje nadciśnienie, udary, otyłość, nowotwory). Dlatego też powinno się unikać soli, słonych produktów i potraw. W ograniczeniu spożycia soli może pomóc usunięcie solniczki ze stołu i zastąpienie soli przyprawami ziołowymi (świeżymi i suszonymi) oraz wybieranie produktów surowych zamiast przetworzonych. Pamiętaj o piciu wody do posiłku i między posiłkami. Woda jest uniwersalnym napojem gaszącym pragnienie. To również jeden z niezbędnych składników pokarmowych, który trzeba dostarczać organizmowi regularnie i w odpowiednich ilościach. Jej niedobór szybko prowadzi do odwodnienia i związanego z tym gorszego samopoczucia, osłabienia organizmu, mniejszej możliwości koncentracji i przyswajania nowych wiadomości. Później pojawiają się poważniejsze dolegliwości (m.in. ze strony układu moczowego, krwionośnego, pokarmowego), które mogą być niebezpieczne dla zdrowia. Warto pamiętać o piciu co najmniej 5–6 szklanek wody dziennie – do posiłku i między posiłkami. Woda zawarta jest również w spożywanych produktach i potrawach (np. w warzywach, owocach, zupach). Więcej wody potrzeba przy wysiłku fizycznym, w czasie przebywania w miejscu, gdzie jest wysoka bądź niska temperatura oraz mała wilgotność. Bądź codziennie aktywny fizycznie w szkole i poza szkołą. Codzienna aktywność fizyczna, przynajmniej 60 minut dziennie, w szkole i poza szkołą zapewnia dobrą kondycję fizyczną i sprawność umysłową oraz wpływa na prawidłową sylwetkę i atrakcyjny wygląd. Zwiększenie aktywności powyżej 60 minut dziennie może przynieść dodatkowe korzyści zdrowotne. Młodzież powinna również pamiętać – co najmniej trzy razy w tygodniu – o ćwiczeniach zwiększających tkankę mięśniową i mineralizację kości, a zmniejszających tkankę tłuszczową.
00
Dodano 1 rok temu
Prawidłowe odżywianie jest jednym z ważniejszych czynników decydujących o właściwym rozwoju i funkcjonowaniu ludzkiego organizmu. Rodzaj pożywienia wpływa nie tylko na odporność i długość życia, ale także na jego jakość. Dzięki jedzeniu dostarczanemu naszemu organizmowi jesteśmy w stanie w ogóle funkcjonować. Jednak dla zachowania optymalnej równowagi należy zwrócić uwagę także na jakość pożywienia. Prawidłowo przygotowana dieta musi być różnorodna, tzn. musi uwzględniać wszystkie składniki: cukry, tłuszcze, białka, witaminy oraz sole mineralne. Spożywanie posiłków nie powinno być tylko koniecznością, może i musi stać się przyjemnością. Tylko wtedy stan naszego zdrowia fizycznego i psychicznego będzie prawidłowy. W tym kontekście nowego znaczenia nabiera stare powiedzenie- " Jesteś tym, co jesz". W obecnych czasach żyjemy bardzo szybko, ciągle jesteśmy zabiegani i zapracowani. O jedzeniu myślimy tylko wtedy, gdy nasz organizm zaczyna wyraźnie się o nie upominać. Gdy jednak zaczynamy czuć się źle, jesteśmy osłabieni, zbyt nerwowi- często nawet nie przypuszczamy, że to jedzenie może być przyczyną takiego stanu. A na ogół tak właśnie jest- gdy nie dostarczamy odpowiednich ilości witamin czy białka- organizm przestaje prawidłowo funkcjonować. Warto więc zwrócić uwagę na to, co się je. Nie należy także zapominać o tym, jak się je. Robiąc zakupy powinniśmy szukać zdrowej i naturalnie produkowanej żywności. Szczególnie cenne są produkty w minimalnym stopniu przetworzone. Ostatnie lata to czas, kiedy popularna staje się żywność produkowana na ekologicznych farmach. Zakazane jest tam stosowanie wszelkich środków chemicznych i sztucznych nawozów. Gospodarstwa tego typu zwracają uwagę na to, by nie naruszać stanu środowiska naturalnego. Tylko bowiem w harmonii z naturą może powstać całkowicie zdrowy i pełnowartościowy produkt. Nie dodaje się w związku z tym żadnych substancji, które w sztuczny sposób wzmacniałyby smak czy barwę. W pożywieniu powinny znaleźć się następujące składniki odżywcze: białka, cukry, tłuszcze, witaminy, składniki mineralne, woda, kwasy organiczne. Dzięki nim dostarczymy naszemu ciału surowców potrzebnych do budowy i odbudowy komórek i tkanek. Zapewnimy także niezbędną ilość składników do wytworzenia energii. W związku z tym składniki odżywcze możemy podzielić na trzy grupy: budulcowe- tu zaliczamy białka i składniki mineralne. Te pierwsze są konieczne do budowy komórek, sole mineralne wchodzą zaś w skład kości. Uczestniczą także w regulacji procesów fizjologicznych, energetyczne- to przede wszystkim cukry, tłuszcze i białka. Dzięki procesowi utleniania się w organizmie uwalniana jest energia cieplna. Największą ilość energii uzyskujemy spalając tłuszcze, regulujące- czyli witaminy i składniki mineralne, które odgrywają istotną rolę w regulowaniu przemiany materii. Ważną rolę pełnią ponadto: woda- niezbędna do głównych procesów życiowych. Wszelkie przemiany biochemiczne zachodzą właśnie w środowisku wodnym, błonnik i pektyny- błonnik jest cukrem, który nie jest jednak przyswajany przez organizm. Jego obecność w pożywieniu jest jednak nieodzowna. Występuje on przede wszystkim w ziarnach zbóż i w nasionach roślin strączkowych. Błonnik ma szerokie zastosowanie w dietach odchudzających. Pożywienie z dużą ilością błonnika wypełnia żołądek i likwiduje uczucie głodu. Nie dostarcza przy tym energii. Pektyny natomiast są bardzo powszechne w przyrodzie. Łatwo je odnaleźć w owocowych sokach, w marchwi czy w burakach. Regulują one działanie flory bakteryjnej przewodu pokarmowego; biorą udział w procesie wydalania niestrawionych resztek pokarmowych. Dodatkowo także mają właściwości neutralizujące toksyny, rozpuszczają cholesterol.Cenną rolę w pożywieniu odgrywają tłuszcze- zarówno te pochodzenia roślinnego (olej rzepakowy, sojowy, słonecznikowy) jak i pochodzenia zwierzęcego (smalec, tran). Istnieje szereg witamin, część z nich rozpuszcza się tylko w tłuszczach (A, D, E, K). Nie mniej istotne są białka. Odgrywają one przede wszystkim rolę budulcową. Biorą bezpośredni udział w podstawowych procesach życiowych. Do podstawowych produktów tego typu zaliczamy: Mleko j jego przetwory. Mleko jest idealnym pożywieniem szczególnie dla małych dzieci, gdyż zawiera ono łatwo przyswajalne składniki. Dostarcza nam wapnia, witamin (A, B2, B1, E, D, C ) oraz składników mineralnych. Jaja- oprócz białka wysokiej wartości zawierają także inne składniki . odżywcze. Najbardziej odżywczą częścią jajka jest żółtko ( bogate w witaminy rozpuszczalne w tłuszczach oraz witaminy z grupy B, żelazo). Mięso, które dostarcza witamin, białka, składników mineralnych, powinno znajdować się w codziennym menu. Suche nasiona roślin strączkowych (groch, fasola, soja, soczewica). To najdoskonalsze źródła białka pochodzenia roślinnego. Najcenniejszym jest białko soi, którego skład jest zbliżony do białka zwierzęcego. Ujemną cechą nasion strączkowych jest wywoływanie wzdęć i biegunek. Planując dietę warto także zwrócić uwagę na te składniki, które dostarczają składników mineralnych. Biorą one udział w regulowaniu przemiany materii, w budowie organizmu. Wchodzą w skład enzymów, hormonów, witamin. Uczestniczą w procesach trawienia i wydalania. Wpływają na funkcjonowanie układu nerwowego i mięśniowego. Podstawowe składniki mineralne to: Wapń- wchodzi on w skład kości i zębów, jest niezbędny do prawidłowego wzrostu i rozwoju organizmu. Wpływa na właściwe funkcjonowanie układu krwionośnego. Występuje w mleku, serach, rybach. Fosfor- obok wapnia to podstawowy budulec kości i zębów. Bierze udział w przemianie cukrów, tłuszczów i białek. Występuje w mięsie, rybach, serach, żółtku jaj. Żelazo- występuje w hemoglobinie i w wielu narządach wewnętrznych. Niedobór żelaza w organizmie jest przyczyną niedokrwistości. Najlepszym źródłem żelaza jest wątroba, żółtko jaj, mięso, nasiona strączkowe, zboże. Miedź- to niezbędny czynnik w syntezie hemoglobiny. Jest katalizatorem procesów enzymatycznych. Najwięcej jest jej w skórze i w układzie nerwowym. Ma działanie hamujące w stosunku do niektórych enzymów (np. pepsyny, lipaza). Niedobory miedzi objawiają się brakiem apetytu i spadkiem hemoglobiny. Zdarzają się jednak rzadko. Miedź występuje w mięsie, orzechach, suchych nasionach roślin strączkowych, drobiu, warzywach, owocach. Jod- zajmuje się regulowaniem wydzielania hormonu tarczycy- tyroksyny. Niedobór tego składnika powoduje powstawanie wola. Źródłem jodu są ryby morskie, mięso, nabiał, szpinak, kapusta, ziemniaki, produkty zbożowe. Fluor- stanowi składnik budujący emalię zębów i szkieletu. Występuje także w śladowych ilościach w skórze. Fluor występuje w wodzie, ziemniakach, warzywach. W codziennej diecie na stałe powinny zagościć produkty zbożowe (mąka, pieczywo, makaron, kasza). Są to podstawowe węglowodany, które zajmują się dostarczaniem i wytwarzaniem energii. Przeciętnie przyjmuje się, że produkty tego typu pokrywają ok. 50% dziennego zapotrzebowania kalorycznego. Konieczne są także warzywa i owoce. Szereg z nich, jak owoce cytrusowe, porzeczki, maliny, truskawki, są bogatym źródłem witaminy C. Warzywa takie jak szpinak, fasola szparagowa, koper, marchew- dostarczają karoten. Szczególnie docenianym źródłem witaminy C i karotenu zarazem są brokuły, rzeżucha, papryka. Niedoceniany często brokuł dostarcza zarazem wapnia, żelaza, witamin A i E. Owoce, oprócz tego ,że zawierają wiele witamin, to także są mało kaloryczne. Ananas, arbuz, jagody, truskawki czy winogrona pomagają także utrzymać smukłą sylwetkę. Jedzenie jest nieodzownym elementem naszej codzienności- warto więc uczynić z niego coś więcej niż obowiązek. Posiłki powinny stać się przyjemnością. Należy poświęcić czas i uwagę na zaplanowanie i ułożenie takiej diety, która będzie zawierała wszystkie potrzebne składniki odżywcze. Warto szczególną uwagę zwrócić na witaminy- dzięki nim nasza skóra nabierze sprężystości i gładkości, włosy będą mocne i lśniące. Konieczne jest przy tym jednak dostarczenie organizmowi właściwej ilości kalorii. Pamiętać trzeba, że nie ma jednego, uniwersalnego produktu, który zaspokajałby codzienne zapotrzebowanie na niezbędne składniki. Odpowiednio zbilansowana i przygotowana dieta bazuje na różnorodności- by dostarczyć białek, tłuszczów jak i witamin czy składników mineralnych. Każdy człowiek do normalnego rozwoju potrzebuje cukrów, białek, tłuszczów, składników mineralnych oraz witamin. Odkrycie witamin i wyjaśnienie ich znaczenia wiąże się z rozwojem nauki o żywieniu. Sama nazwa zaś (łac. vita- czyli życie) świadczy dobitnie o ich roli. Definicyjnie witaminy określa się jako związki organiczne nie będące ani źródłem energii, ani materiałem budulcowym. Nie zawsze też są wytwarzane w organizmie, ale konieczne są do prawidłowego przebiegu czynności życiowych. Ich niedobór ( awitaminoza) jest szkodliwy i groźny dla zdrowia, ale takie same konsekwencje niesie ich nadmiar (hiperwitaminoza). Istotną rolę w organizmie odgrywa także sól kuchenna, zwana także chlorkiem sodu. Jest to jedyny rodzaj soli, który wykorzystywany jest od milionów lat. Średnie spożycie soli wynosi około 5- 10 g na dobę. Przy spożywaniu produktów roślinnych jedzenie wymaga intensywniejszego solenia. Jest to wynikiem małej ilości sodu w tych produktach. Chlorek sodu odgrywa ważną rolę. Potrawy z jego ilością są lepiej trawione przez organizm. Wynika to z faktu, że sól kuchenna aktywuje enzymy i przyspiesza procesy wchłaniania. Nadmiar soli jest jednak szkodliwy. Niepotrzebnie obarcza układ krążenia i wydalania oraz zatrzymuje wodę w organizmie. Sól kuchenna występuje prawie we wszystkich produktach spożywczych, choć jest to niewielka ilość. Niedobory soli mogą wystąpić z kilku powodów. Częstą przyczyną są upały oraz praca w wysokiej temperaturze. Także przy dłuższym wysiłku fizycznym- gdy człowiek intensywnie się poci. Niedobory chlorku sodu objawiają się uczuciem silnego pragnienia i zmęczenia, brakiem łaknienia, nudnościami, dużym zagęszczeniem krwi, skurczami mięśni. Oprócz tego, co jemy- istotne jest co i ile pijemy. Większość z nas nie dostarcza organizmowi dostatecznej ilości płynów. A woda jest koniecznym elementem do życia. Dzienne zapotrzebowanie na płyny to co najmniej 2 litry. WE miesiącach letnich- przy wysokich temperaturach- zapotrzebowanie wzrasta. Najlepiej pić wodę mineralną i świeże soki. Ilości wypijanej kawy i alkoholu powinny być minimalne. Napoje te bowiem wypłukują z organizmu duże ilości cennych mikroelementów. Producenci żywności oferują nam dzisiaj olbrzymią różnorodność produktów. Jedne są zachwalane, inne natomiast krytykowane z wielu powodów. Warto jednak zdać sobie sprawę z tego, że nie ma dobrych czy złych produktów. Jest tylko prawidłowo lub błędnie przygotowana dieta. Właściwe i zdrowe odżywianie bazuje właśnie na odpowiednim dobraniu i łączeniu produktów. Specjaliści od żywienia radzą, aby posiłki były niewielkie, ale za to częste. Duże porcje są ogromnym obciążeniem i są ciężkie do dotrawienia. Odczuwane jest przy tym zmęczenie oraz senność. Należy wypracować więc w sobie skłonność do dobrych nawyków. Przykładem tego jest zastępowanie słodyczy świeżymi warzywami i owocami. Jeśli nasze pożywienie będzie właściwie przygotowane zyska na tym całe nasze ciało. Nasze samopoczucie także będzie lepsze, poprawi się pamięć i koncentracja. Dzięki właściwej diecie dłużej będziemy mogli zachować młodość. Rzadziej będziemy chorować, ogólnie odporność organizmu znacznie wzrośnie. Na zakończenie warto zauważyć, że świadomość właściwego odżywiania staje się coraz bardziej powszechna. Ludzie młodzi i starsi zaczynają interesować się tym, co jedzą. Chcą nie tylko zaspokoić uczucie głodu, ale i dostarczyć wszystkich niezbędnych mikroelementów.
00
Dodano 1 rok temu
W konstytucji z 1948 r. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) określiła zdrowie jako „stan pełnego, dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego i społecznego, a nie tylko brak choroby lub zniedołężnienia”. Źródłem energii oraz składników odżywczych dla ustroju człowieka jest żywność. Wartość odżywcza żywności zależy od wartości energetycznej i zawartości składników odżywczych, a także od obecności naturalnie występujących substancji antyodżywczych, dodatków do żywności, substancji wzbogacających i innych. Na wartość odżywczą żywności wpływają procesy przetwórcze, zarówno przemysłowe, jak i stosowane w gospodarstwach domowych podczas przygotowywania potraw. Uważa się, że procesy spożywania, trawienia wchłaniania i wykorzystywania składników żywności znajdują się pod kontrolą genetyczną i to, czym dysponuje organizm, zależy zarówno od dostępności żywności o odpowiedniej wartości odżywczej, jak i od osobniczego profilu genetycznego. Prawidłowe żywienie jest czynnikiem środowiskowym, w istotny sposób oddziałującym na zdrowie człowieka jako jednostki, a tym samym na prawidłowe zachowanie ciągłości populacji ludzkiej. Żywienie prawidłowe zapewnia dostarczenie człowiekowi energii i wszystkich składników odżywczych na poziomie zapotrzebowania, niezbędnego do przebiegu procesów metabolicznych warunkujących rozwój i prawidłowe funkcjonowanie organizmu, a także wpływa na urodę, wygląd skóry, włosów, paznokci.
Strona:1
Liczba głównych odpowiedzi na stronie:  
Dodaj odpowiedź
Aby dodać odpowiedź musisz się zalogować
Toast