Prowadzenie kampanii dotyczących dbania o zdrowie o ogólnopolskim zasięgu, wydaje mi się być bardzo słuszną decyzją. W obecnej sytuacji, która panuje w naszym społeczeństwie pokazuje, że już dawno Polacy powinni się zmobilizować i zacząć działać w kwestii już nie tylko profilaktyki otyłości, ale właśnie jej leczenia, o czym jest mowa również w artykule. Wciąż zastanawiam się co należy zrobić, aby w odpowiedni sposób dotrzeć do świadomości obywateli naszego kraju, ponieważ aktualnie praktycznie na każdym kroku można trafić na informacje dotyczącego tego jakie powikłania wynikają z nadmiernej ilości kilogramów.

Wydaje mi się, że zasięg kampanii może zostać zwiększony poprzez wzięcie w niej udziału znanych osobistości, które są przykładem i inspiracją dla wielu osób. Każdy racjonalny sposób, który pozwoli na zachęcenie osób do zmiany stylu życia jest jak najbardziej słuszny. Prognozy co do epidemii otyłości pokazują, że sytuacja z pewnością nie ulegnie poprawie jeżeli w społeczeństwie nie pojawi się odpowiednia mobilizacja. Bardzo dobrze, że w artykule zwrócono uwagę na wciąż narastający problem jakim są kolejki do specjalistów. Do rozwoju otyłości w ogromnej części przypadków dochodzi z własnego wyboru poszczególnych pacjentów. Gdyby chociaż część z nich zadbała o swoje zdrowie, to na skutek powikłań otyłości mniejsza liczba osób będzie musiała zgłaszać się do lekarzy.

W artykule poruszono bardzo ważną kwestię, a mianowicie, że przed podjęciem samodzielnej walki z otyłością dobrze by było skonsultować się ze specjalistą, np. lekarzem. Odkrycie czynnika, który przyczynia się do tego, że przybieranie na wadze przebiega szybciej może być kluczowe jeżeli chodzi o dalszą terapię i walkę z nadmierną ilością kilogramów. Lekarz często zasugeruje w jaki sposób bezpiecznie zmodyfikować swoją dietę oraz będzie na bieżąco kontrolować stan zdrowia pacjenta. Bardzo dobrze aby pacjenci w dalszej kolejności trafiali także pod opiekę dietetyków, a także trenerów personalnych, którzy dobiorą odpowiednie ćwiczenia do stanu zdrowia pacjenta.

O tak, od dłuższego czasu słyszy się o tym, że otyłość została zakwalifikowana do chorób cywilizacyjnych. Nie trzeba tego udowadniać, wystarczy rozejrzeć się wokół siebie podczas spaceru, czy zakupów w galerii handlowej. Rzeczywistość jest niesttety brutalna. Co czwarty dorosły Polak ma otyłość a z nadwagą zmaga się co czwarty chłopiec i co trzecia dziewczynka. Polacy na tle Europy tyją w zatrważającym tempie, a po pandemii może być jeszcze ciężej. W dzisiejszych czasach nadmierna masa ciała, czyli nadwaga i otyłość jest problemem globalnym występującym zarówno u dorosłych jak i u dzieci i młodzieży. Nadmierna masa ciała, a szczególnie otyłość sprzyja rozwojowi wielu chorób m.in. cukrzycy typu 2, chorobom układu sercowo-naczyniowego, niektórym typom nowotworów. Otyłość zwiększa także ryzyko wystąpienia zaburzeń hormonalnych i metabolicznych, zmianom zwyrodnieniowym układu kostno-stawowego czy bezdechowi sennemu. Poza negatywnym wpływem na zdrowie fizyczne wpływa również na jakość życia na płaszczyźnie psychospołecznej. Jedynie co trzeci Polak regularnie uprawia sport lub podejmuje rekreacyjną aktywność fizyczną w sezonie wiosenno-letnim lub jesiennym. Aż 70 procent mężczyzn i 64 procent kobiet nie praktykuje takich form ruchu. Dla obu płci odsetek osób nieaktywnych zwiększa się z wiekiem. W związku z pandemią COVID-19 od połowy marca do początku czerwca 2020 r. wprowadzony został całkowity zakaz prowadzenia działalności między innymi obiektów sportowych, siłowni i klubów fitness. Do połowy października 2020 r. obiekty mogły być udostępnione dla ćwiczących, jednak z pewnymi obostrzeniami (np. zachowanie odpowiedniej odległości pomiędzy korzystającymi, wyłączenie ze strefy ćwiczeń niektórych urządzeń). Następnie obiekty ponownie zostały zamknięte z wyłączeniem tych, które prowadziły działalność dla osób uprawiających sport w ramach współzawodnictwa sportowego, zajęć sportowych lub wydarzeń sportowych oraz studentów i uczniów w ramach zajęć na uczelni lub w szkole. Pod koniec grudnia 2020 r. przepisy zostały zaostrzone, obiekty mogą być udostępnione tylko dla członków kadry narodowej polskich związków sportowych. Teraz musimy stawić czoła obecnej rzeczywistości, a takie akcje na pewno bardzo nam w tym pomagają.

Bardzo fajna akcja. Zwraca nam uwagę na problem w przystępny i interesujący sposób. Wystawa zdjęć wydaje się być strzałem w dziesiątkę - w końcu nie musimy sobie za bardzo nic wyobrażać, domyślać się - wszystko mamy podane na tacy. W ciągu ostatnich lat odsetek dorosłych cierpiących na otyłość w Polsce systematycznie rośnie. Niestety, prognozy nie są optymistyczne. Otyłość to przyczyna wielu chorób, na czele z cukrzycą. Do tego dochodzi jeszcze długa lista innych dolegliwości: nadciśnienie tętnicze, choroby pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych, bezdech senny, choroby kości, ścięgien, mięśni, tkanki łącznej i skóry, niealkoholowe stłuszczeniowe choroby wątroby, choroby układu krążenia, niektóre nowotwory, np. jelita grubego. Wyjątkowo duża otyłość może prowadzić nawet do niepełnosprawności. Ryzyko wzrasta wraz z wiekiem. Są to problemy związane z niską samooceną, jak również zaburzenia zachowania. Osoby z nadwagą są narażone na brak akceptacji i odrzucenie. Powody otyłości nie zmieniają się od lat. Niewłaściwa dieta, nieregularne posiłki i brak ruchu to najczęściej wymieniane. Jedzenie kalorycznych przekąsek, choćby chipsów, fast foodów i picie wysokosłodzonych napojów nie sprzyja utrzymaniu właściwej wagi i smukłej sylwetki. Zapychanie się słodyczami traktujemy jak lekarstwo na stres. Częściej wybieramy komputer lub telewizor niż spacery na świeżym powietrzu. Zamiast spalać kalorie odkładamy je, a te szybko zmieniają się w okrągłe liczby na wadze. Mam nadzieję, ze akcja trafi do wielu odbiorców i chociaż części z nich pomoże zmienić swoje nawyki i żyć zdrowiej.

Otyłość to choroba, dlatego należy ją jak najbardziej leczyć. W ostatnich latach obserwuje się istotny wzrost liczby osób z nadwagą i otyłością. Stanowią one czynnik ryzyka wielu chorób, w tym także nowotworów. Przyczyną nadwagi i otyłości jest nie tylko błędna dieta, natomiast skutecznym sposobem leczenia jest modyfikacja stylu życia poprzez zmianę nawyków żywieniowych oraz zwiększenie aktywności fizycznej. W zależności lokalizacji nadmiernej ilości tkanki tłuszczowej otyłość można podzielić na brzuszną oraz pośladkowo – udową. Pierwsza nazywana jest również androidalną, centralną, wisceralną, trzewną lub typu "jabłko". Charakteryzuje się nagromadzeniem tkanki tłuszczowej w okolicy jamy brzusznej. Wiąże się z większym ryzykiem rozwoju chorób układu sercowo – naczyniowego, zespołu metabolicznego oraz niektórych typów nowotworów. W drugiej, inaczej gynoidalnej lub typu "gruszka" tkanka tłuszczowa gromadzi się w dolnych częściach ciała, a mianowicie w okolicach ud i pośladków. Rozwój otyłości jest uwarunkowany przez wiele czynników, w tym: genetycznych, środowiskowych, socjoekonomicznych i psychologicznych. Dominującą rolę przypisuję się przede wszystkim indywidualnym czynnikom, które składają się na styl życia danej osoby i prowadzą do dodatniego bilansu energetycznego, czyli przewagi energii przyjmowanej nad wydatkowaną. Największy wpływ na rozwój otyłości mają czynniki środowiskowe. Wśród nich wyróżnić można: nieprawidłowe nawyki żywieniowe oraz brak aktywności fizycznej. Do otyłości może przyczyniać się także źle skomponowana dieta. Badania wskazują również na rolę witaminy D w metabolizmie. W związku z czym jej niedobór może wpływać na rozwój nadwagi i otyłości. Otyłość może być też skutkiem: zaburzeń endokrynologicznych, przyjmowania leków (kortykosteroidów, leków przeciwdepresyjnych i przeciwpadaczkowych, insuliny, betaadrenolityków) i uszkodzeń podwzgórza. Badania pokazują również, że swój udział mają czynniki psychospołeczne i ekonomiczne. Statystycznie otyłość występuje częściej u osób o niższym statusie społeczno – ekonomicznym. Czynniki genetyczne odpowiadają za znikomy procent przypadków otyłości, ich rola jest zdecydowanie przeceniana a rodzinne występowanie nadwagi i otyłości należy wiązać raczej z „dziedziczeniem” stylu życia. Otyłość występuje u 2/3 potomstwa w przypadku gdy oboje rodzice są otyli, a u połowy jeśli tylko jeden z rodziców ma otyłość. Nadwaga i otyłość są czynnikami ryzyka takich chorób jak: cukrzyca, dyslipidemia, miażdżyca, choroba niedokrwienna serca, nadciśnienie tętnicze, udar mózgu, niektóre nowotwory złośliwe, choroby kostno – stawowe i niewydolność krążenia, zespół bezdechu w czasie snu czy niepłodność. Predysponuje do rozwoju stłuszczenia wątroby. Przeprowadzone badania wskazują, że wraz ze wzrostem BMI ponad wartości prawidłowe proporcjonalnie wzrasta umieralność. Ponadto u dzieci zwiększona masa ciała ma negatywny wpływ na rozwój układu kostno – stawowego, przyczynia się do powstawania wad postawy, płaskostopia, koślawości kolan. Do powikłań otyłości należy też niedomykalność zastawki płucnej. Prowadzić może do śmierci dziecka, które nieprawidłowo oddycha w czasie snu. Otyłość niesie ze sobą również konsekwencje natury psychologicznej: brak samoakceptacji, niska samoocena, poczucie izolacji, skłonność do stanów depresyjnych. Otyłość to choroba o charakterze postępującym. Wykazuje tendencję do nawrotów i nie ustępuje samoistnie. Prowadzić może nie tylko do rozwoju chorób, ale wiąże się również z pogorszeniem jakości życia i skróceniem czasu jego trwania. Z tego względu skuteczne leczenie należy rozpocząć już na etapie nadwagi. Podstawą leczenia otyłości jest modyfikacja stylu życia. Obejmuje ona zmianę nawyków żywieniowych oraz zwiększenie aktywności fizycznej. W aspekcie diety redukuje się ilość dostarczanych kalorii i zwraca się uwagę na dobór produktów spożywczych.

Leczenie otyłości to „walka” z zapisanym w genach dążeniem do kumulacji energii, niezbędnej do przetrwania jednostki i gatunku w warunkach pierwotnych. Podstawowym celem leczenia jest nie tylko redukcja masy ciała, ale również zmniejszenie ryzyka występowania chorób oraz powikłań związanych z otyłością, terapia zaburzeń metabolicznych oraz profilaktyka ryzyka ponownego wzrostu masy ciała. Podjęte działania, oprócz redukcji masy ciała, powinny także obejmować: wyrównanie ewentualnej dyslipidemii, optymalizację wartości glikemii w cukrzycy typu 2, normalizację ciśnienia tętniczego, leczenie zaburzeń oddychania, ograniczenie bólu związanego ze zmianami zwyrodnieniowymi stawów oraz postępowanie w zaburzeniach psychologiczno-społecznych osoby otyłej. Cele te mogą być osiągnięte tylko dzięki współpracy pacjenta i wysokospecjalistycznego zespołu składającego się z lekarza, psychologa, dietetyka oraz specjalisty do spraw aktywności fizycznej. Leczenie powinno być indywidualnie dostosowane do możliwości i potrzeb każdego pacjenta, jego wieku, płci, stopnia i typu otyłości oraz czynników ryzyka metabolicznego. Powinno także uwzględniać występowanie chorób towarzyszących. Algorytm postępowania przy nadmiernej masie ciała — nadwadze i otyłości — obejmuje trzy etapy: 1. Leczenie niefarmakologiczne (dieta, aktywność fizyczna i modyfikacja stylu życia). 2. Leczenie farmakologiczne. 3. Leczenie chirurgiczne. W przypadku otyłości I stopnia, podobnie jak w leczeniu nadwagi, terapia polega na wprowadzeniu diety niskoenergetycznej, modyfikacji zachowań, podjęciu wysiłku fizycznego oraz wprowadzeniu leczenia farmakologicznego. W przypadku otyłości II stopnia dodatkowo należy zastosować leczenie operacyjne, jeśli u osoby otyłej występują choroby towarzyszące. Obowiązkowe leczenie operacyjne wdraża się u pacjentów z otyłością III stopnia w sytuacji, gdy brakuje efektów wcześniejszego leczenia zachowawczego i farmakologicznego . Dostępne metody leczenia zakładają ubytek 5–15% masy ciała w okresie sześciu miesięcy od rozpoczęcia terapii, natomiast u osób otyłych z BMI powyżej 35 kg/m2 uzyskanie co najmniej 20% ubytku masy ciała. Utrzymanie niższej masy ciała oraz leczenie i zapobieganie chorobom towarzyszącym to dwa główne kryteria, którymi powinno się kierować w leczeniu otyłości. Podstawą leczenia otyłości jest racjonalna i indywidualnie dobrana dieta, której celem jest redukcja masy ciała, a po osiągnięciu masy należnej — utrzymanie uzyskanego efektu. Odpowiednio przygotowana dieta powinna dostarczyć wszystkich niezbędnych składników odżywczych w odpowiedniej ilości i proporcji, a także powinna być zgodna z kulturowymi zwyczajami żywieniowymi danej osoby. Przed ustaleniem diety należy dokonać oceny sposobu żywienia pacjenta. Dane uzyskuje się na podstawie wywiadu żywieniowego z ostatnich 24 lub 48 godzin, historii żywienia bądź częstotliwości spożycia żywności. Przygotowując dietę niskokaloryczną, należy wziąć pod uwagę indywidualne cechy pacjenta: zarówno metaboliczne, jak i antropometryczne, takie jak: wiek, stopień otyłości, towarzyszące schorzenia i metody ich leczenia, a także dotychczasowe metody terapii otyłości. Zwiększona aktywność fizyczna jest nieodłącznym elementem leczenia otyłości. Wśród osób, które nie podejmują aktywności fizycznej lub podejmują ją w bardzo niewielkim zakresie, otyłość występuje 4-krotnie częściej niż wśród osób regularnie ćwiczących. Oprócz zwiększenia wydatku energetycznego odpowiednio dobrane ćwiczenia prowadzą do zmniejszenia zawartości tłuszczu brzusznego, zwiększenia beztłuszczowej masy ciała, obniżenia ciśnienia tętniczego. Jednocześnie poprawiają wrażliwość tkanek na insulinę, profil lipidowy, redukują lęk, depresję, poprawiają samopoczucie oraz samoocenę. Należy pamiętać, że osobom otyłym nie zaleca się ćwiczeń obciążających układ szkieletowo-mięśniowy, takich jak: bieganie, gra w piłkę czy jazda na nartach. Poleca się natomiast marsze, pływanie, ćwiczenia w wodzie, ćwiczenia statyczne, w tym jogę. Skuteczne jest stopniowe zwiększanie aktywności fizycznej, tak aby wydatek energetyczny kształtował się na początku w przedziale 100– –200 kcal na dobę. Ćwiczenia należy wykonywać początkowo przy obciążeniu 50–70% VO2 max (maksymalny pułap tlenowy) trzy razy w tygodniu. U osób otyłych w okresie rozpoczynania aktywności fizycznej szybko obserwuje się pierwsze rezultaty ubytku masy ciała. Z czasem jednak jest on mniejszy, bowiem ćwiczenia nie tylko redukują zawartość tkanki tłuszczowej, ale także rozbudowują masę mięśniową, przyspieszając tym sposobem przemianę materii. Badania potwierdzają, że otyłe osoby ćwiczące uzyskują lepsze wyniki w redukcji masy ciała niż osoby będące na diecie, ale niepodejmujące żadnej formy wysiłku fizycznego. Wdrożenie diety i aktywności fizycznej jest skuteczniejsze, jeśli osobie otyłej udziela się wsparcia psychologicznego ułatwiającego modyfikację dotychczasowych zachowań. W czasie leczenia problemem dla pacjenta stają się m.in. nowe procesy poznawcze, próby walki z otaczającymi pokusami i trudnymi emocjonalnie sytuacjami, jak również tłumienie emocji oraz napięć. W takiej sytuacji pomocne staje się wyznaczanie krótkoterminowych, realnych celów, wsparcie najbliższych i wykwalifikowanych specjalistów. Pomoc psychologiczna w formie psychoedukacji i emocjonalnego wsparcia udzielana indywidualnie bądź w grupie wsparcia pozwala na uświadomienie sobie problemu, kształtowanie i wzmacnianie pożądanych zachowań i motywacji, ustalenie strategii leczenia, poznanie mocnych i słabych stron nowego celu, stopniowe wdrażanie podjętych działań i kontrolę efektów. Negatywne następstwa nadmiernej masy ciała na poziomie somatycznym mogą manifestować się w postaci objawów chorobowych, które towarzyszą otyłości lub są przyczyną złego stanu zdrowia psychicznego oraz dysfunkcji psychicznych, takich jak: zespół kompulsywnego jedzenia, zespół jedzenia nocnego, bulimia psychiczna, zaburzenia adaptacyjne, depresja, zaburzenia lękowe i aleksytymia (niezdolność do identyfikacji i wyrażania emocji, ubóstwo fantazji oraz myślenie konkretne. W sytuacji, kiedy leczenie dietetyczne i modyfikacja stylu życia nie przynosi oczekiwanych rezultatów, zachodzi konieczność wdrożenia leczenia farmakologicznego. Według Narodowego Instytutu Zdrowia (NIH, National Institutes of Health) leczenie należy rozważyć u osób z BMI powyżej 27 kg/m2 przy współistnieniu powikłań i chorób towarzyszących otyłości (nadciśnienie tętnicze, zaburzenia gospodarki węglowodanowej czy lipidowej, choroba wieńcowa, obturacyjny bezdech senny) oraz u osób z BMI powyżej 30 kg/m2. Z chwilą rozpoczęcia leczenia farmakologicznego dotychczasowe postępowanie niefarmakologiczne powinno być nadal kontynuowane. Po okresie trzech miesięcy należy ocenić spadek masy ciała. Leczenie należy kontynuować, jeżeli spadek masy ciała jest większy niż 5%. Leczeniu chirurgicznemu powinny zostać poddane osoby, u których nie udało się uzyskać oczekiwanej redukcji masy ciała, pomimo leczenia zachowawczego lub te, u których ponownie wzrasta masa ciała po zastosowaniu metod zachowawczych. Decyzja o leczeniu chirurgicznym podejmowana jest przez zespół specjalistów składający się z internisty, chirurga, anestezjologa, psychologa i/lub psychiatry oraz dietetyka. Według europejskich wytycznych chirurgicznego leczenia otyłości przeciwskazaniem do zabiegu bariatrycznego jest: brak wcześniejszego leczenia zachowawczego, brak odpowiedniej opieki medycznej, niemożność uczestnictwa w długookresowej opiece pooperacyjnej, niestabilne zaburzenia psychiczne, ciężka depresja, zaburzenia osobowości, nadużywanie alkoholu, uzależnienie od leków, choroby zagrażające życiu, niezdolność do opieki nad samym sobą, brak wsparcia rodziny oraz otoczenia. W leczeniu chirurgicznym mają zastosowanie następujące grupy metod: — restrykcyjne — ograniczające możliwości spożywania, — wyłączające — ograniczające trawienie i wchłanianie spożytych pokarmów, — łączące dwie powyższe — operacje hybrydowe, — inne, o charakterze eksperymentalnym. Dwie najczęściej stosowane metody — wyłączenie żołądkowe i pionowa plastyka żołądka — prowadzą do redukcji 30–50% nadmiaru masy ciała w ciągu 6–12 miesięcy od zabiegu, z maksymalnym efektem po 18–24 miesiącach. W badaniu O’Brien i wsp. przedstawiono wyniki leczenia 3227 chorych metodą laparoskopowego przewiązania żołądka opaską regulowaną (LAGB, laparoscopic adjustable gastric banding). Wśród 714 chorych pozostających w obserwacji przez ponad 10 lat nastąpiła 47% utrata nadmiaru masy ciała (EWL, excess weight loss), co zostało uznane przez autorów pracy za efekt trwały. Leczenie niefarmakologiczne, farmakologiczne i chirurgiczne otyłości przynosi wiele korzyści w skali indywidualnej i populacyjnej. Redukcja masy ciała poprawia parametry metaboliczne chorych, stanowi podstawę profilaktyki i leczenia nadciśnienia tętniczego, cukrzycy, dyslipidemii oraz niektórych nowotworów. Dodatkowo poprawia stan zdrowia chorych, cofa objawy takie jak: uczucie ciężkości nóg, bóle stawów kolanowych, nadmierne pocenie, chrapanie i wiele innych. Najlepsze wyniki osiąga się, kiedy pacjent objęty jest leczeniem kompleksowym, uwzględniającym zarówno działania dietetyczne, modyfikacje stylu życia, leczenie farmakologiczne, a w niektórych przypadkach także leczenie operacyjne. ( publikacja Anna Brończyk- Puzoń i wsp.)