Od lat powtarza się, że dieta stanowi fundament naszego zdrowia obok aktywności fizycznej. Badanie przeprowadzone przez polskich naukowców, które zostało opisane w artykule jest na to kolejnym potwierdzeniem. Wydaje mi się, że w żadnym wypadku nie należy bagatelizować tego co jemy ponieważ, dbanie o zdrowie o najmłodszych lat jest bardzo ważne. Myślenie o układzie immunologicznym w dzisiejszych czasach jest bardzo ważne. Po pierwsze związane jest to, z licznymi infekcjami, w tym COVID-19 czy grypy, które są bardzo powszechne w naszym społeczeństwie i stanowią realne zagrożenie. Po drugie niewłaściwe funkcjonowanie układu odpornościowego może być przyczyną rozwoju chorób autoimmunologicznych, które niestety są diagnozowane coraz częściej.

Specjaliści coraz częściej zwracają uwagę na to, że dieta odgrywa bardzo dużą rolę jeżeli chodzi o kondycję układu odpornościowego. Związane jest to z tym, że bakterie bytujące w naszym przewodzie pokarmowym są w pewien sposób połączone z układem immunologicznym i pojawia się coraz więcej dowodów na to, że ma on ogromny wpływ na nasze zdrowie. Polacy coraz częściej chcą wiedzieć, które produkty są dla nich szkodliwe, a które korzystne, a także pogłębiają swoją wiedzę opierając ją na doniesieniach naukowych. Miejmy nadzieję, że pacjenci będą chętnie korzystać z opisanych w artykule badań, co z pewnością przełoży się na ich stan zdrowia.

Tak jak wspomniano w powyższym tekście istnieje wiele czynników, które wpływają na nasze zdrowie. Oczywiście jeżeli chodzi o te genetyczne to nie mamy na nie wpływu, jednak istnieje bardzo duża grupa czynników środowiskowych, które w większości zależą od naszego trybu życia. Warto więc skupić się na tych czynnikach modyfikowanych, wśród których znajduje się właśnie dieta. W wielu analizach pojawiają się podobne, a nawet takie same składniki, o których mowa, że korzystnie wpływają na nasz stan zdrowia. Wiadomości te pojawiają się na licznych portalach dlatego wydaje mi się, że stopniowo trafią one do świadomości polskich obywateli.

Mówi się, że zdrowie zaczyna się w jelitach, które zaraz po mózgu, są jednym z najważniejszych organów, w którym zaczyna się wiele chorób. Co za tym idzie – prawidłowe odżywianie może nie tylko pomóc w ich profilaktyce, ale także wpływać pozytywnie na funkcjonowanie całego organizmu i walkę z istniejącymi infekcjami czy stanami zapalnymi. Warto już teraz podkreślić, że nie istnieje dieta uzdrawiająca organizm, która poradziłaby sobie ze wszystkimi chorobami czy byłaby w stanie zastąpić lekarza, a nawet zabieg chirurgiczny. W wielu przypadkach konsultacja ze specjalistą i odpowiednie leczenie – czy to operacyjne, czy farmakologiczne – jest jedyną szansą na wyzdrowienie. Jednak, jak dowodzi coraz więcej badań, z pomocą właściwej, odpowiednio zbilansowanej diety można nie tylko wesprzeć leczenie wielu chorób i dolegliwości, ale także zapobiegać wystąpieniu niektórych problemów ze zdrowiem. Przyczyna jest prosta – występujace w jelitach bakterie odgrywają ważną rolę w stymulacji układu odpornościowego. Z pomocą diety można przede wszystkim zapobiegać chorobom układu pokarmowego, ale nie tylko. Dzięki niej można również zadbać o profilaktykę dolegliwości skórnych, insulinooporności, cukrzycy, otyłości, miażdżycy, a w niektórych przypadkach nawet problemów ze strony układu kostno-stawowego. Zastanawiasz się, co powinno znaleźć się w diecie uzdrawiającej organizm? Jej podstawą powinny być przede wszystkim produkty, które wspierają prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego. Do składników, które warto włączyć do codziennego jadłospisu, zaliczamy na przykład witaminę D, która między innymi łagodzi stan zapalny. Szukaj jej w tłustych rybach i olejach rybnych. A w sezonie jesienno-zimowym Cynk – niedobór tego pierwiastka powoduje osłabienie aktywności komórek układu odpornościowego. Znajdziemy go w owocach morza, fasoli i soczewicy, mięsie oraz kaszy gryczanej. Flawonoidy, czyli silne przeciwutleniacze, które chronią organizm przed szkodliwym działaniem wolnych rodników. Antyoksydanty działają również przeciwzapalnie, przeciwnowotworowo i przeciwmiażdżycowo. Flawonoidów szukaj w czosnku, czerwonej papryce, aronii, kakao, brokułach, cebuli czy zielonej herbacie Probiotyki – odpowiadają za zdrowie jelit, a tym samym wpływają też na działanie układu immunologicznego. Znajdziesz je w jogurtach, kefirze i kiszonkach. W diecie uzdrawiającej organizm powinno znaleźć się też miejsce na zdrowe kwasy tłuszczowe, Omega 3 oraz Omega 6, witaminę A i E, selen czy żelazo.

Z roku na rok coraz więcej osób boryka się z przewlekłym zmęczeniem, spadkiem energii, brakiem koncentracji, różnego rodzaju infekcjami i alergiami pokarmowymi. Niekiedy leczenie farmakologiczne nie przynosi pożądanych rezultatów. W takiej sytuacji warto zwrócić szczególną uwagę na swój jadłospis. Prawidłowe odżywianie pomaga nie tylko w profilaktyce wielu chorób, lecz także wpływa pozytywnie na działanie całego organizmu, walcząc z chorobotwórczymi drobnoustrojami, zakażeniami oraz stanami zapalnymi. Mimo że nie istnieje dieta, która działałaby na wszystkie choroby, a także zastępowała zabiegi chirurgiczne czy leczenie farmakologiczne, odpowiednio zbilansowany jadłospis jest w stanie wspomóc leczenie wielu dolegliwości, a jednocześnie zapobiec wystąpieniu niektórych problemów zdrowotnych. Złe nawyki żywieniowe i stres w ogromnej mierze przyczyniają się do powstawania chorób cywilizacyjnych. Mają również bezpośredni wpływ na układ immunologiczny i prawidłowe funkcjonowanie jelit. Z pomocą dobrej diety można zatem przeciwdziałać chorobom układu pokarmowego i odpornościowego, migrenom oraz problemom kostno-stawowym. Odpowiednie odżywianie jest również doskonałą profilaktyką dolegliwości skórnych, miażdżycy, cukrzycy i otyłości. Ponadto poprawia samopoczucie oraz jest narzędziem do zwalczania różnych grzybów np. namnożonych w organizmie drożdżaków z rodzaju Candida. Dietoterapia, czyli leczenie dietą, jest zwykle prowadzona jako jedyna forma terapii wybranych chorób przewlekłych lub równolegle z farmakoterapią. Odpowiedni dobór diety do wprowadzonej farmakoterapii ma wpływ na jej skuteczność. Substancje zawarte w niektórych lekach wchodzą w interakcję z żywnością co wymaga wykluczenia z jadłospisu konkretnych składników, np. w przypadku stosowania niektórych leków p/zakrzepowych. Z drugiej strony natomiast, dietoterapia pozwala często na zminimalizowanie a nawet wykluczenie farmakoterapii, np. przy wysokim cholesterolu i/lub trójglicerydach wprowadzenie zmian w żywieniu skutecznie obniża wysoki cholesterol i trójglicerydy. W zależności od problemu zdrowotnego z jakim się zmagamy żywienie będzie wyglądało inaczej np. w przypadku alergii pokarmowej dieta ma na celu całkowite wykluczenie uczulającego produktu. Dzięki właściwie zbilansowanemu jadłospisowi możemy uzupełnić niedobory mikro i makroelementy, obniżyć nadmierną masę ciała, poprawić profil lipidowy, obniżyć poziom wysokiej glukozy, zmniejszyć lub całkowicie wykluczyć dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Ważne by przed modyfikacją żywienia skonsultować się z wykwalifikowanym specjalistą dietetykiem medycznym.

Leczenie żywieniowe wprowadzono do praktyki klinicznej pod koniec ubiegłego wieku . Doprowadziło ono do poprawy wyników leczenia zarówno wśród chorych niedożywionych, jak i pacjentów narażonych na niedożywienie. Zauważono istotną poprawę jakości życia różnych grup pacjentów poddawanych leczeniu żywieniowemu niezależnie od przyczyny stanu niedożywienia. Rozwinięto metody wpływania na układ odpornościowy pacjenta poprzez zastosowanie odpowiednich składników w mieszaninach odżywczych. W zależności od stopnia niewydolności układu odpornościowego u danego pacjenta i od efektu, który chce się uzyskać, rozważa się różne aspekty związane z leczeniem żywieniowym o oddziaływaniu na układ odpornościowy. Z jednej strony rozpoznaje się jakościowe i ilościowe niedobory składników niezbędnych do odzyskania sprawności układu odpornościowego, z drugiej – planuje ingerencję w czynnościowy zakres aktywności układu immunologicznego. Działania mają służyć trzem celom. Są to: • uzupełnienie niedoborów substancji niezbędnych do sprawnego funkcjonowania układu odpornościowego i przywrócenie ich prawidłowych stężeń w tkankach organizmu, • wpływ na układ immunologiczny w sposób optymalnie służący zwalczaniu przyczyny stanu zapalnego, • zminimalizowanie niekorzystnych efektów ogólnoustrojowych uogólnionej reakcji zapalnej (systemic inflammatory reaction syndrome – SIRS) W przebiegu niektórych chorób dochodzi do reakcji obronnej ze strony układu odpornościowego. Jest ona pożądaną odpowiedzią organizmu i w efekcie sprzyja wyzdrowieniu. W wielu sytuacjach klinicznych dochodzi do zaburzenia równowagi w układzie immunologicznym. Dotyczy to szczególnie stanów przebiegających z hiperkatabolizmem i hipermetabolizmem. Zaburzają one podstawowe funkcje układu odpornościowego w zakresie obronnym, czynnej tolerancji oraz wspomagania procesów regeneracyjnych . Za realizację tych zadań są odpowiedzialne komórki immunokompetentne. Prawidłowy stan układu immunologicznego zależy od wszystkich jego składowych oraz od ich sprawnego czynnościowo podporządkowania komórce wykazującej najwyższy stopień kompetencji immunologicznej, czyli limfocytowi T-pomocniczemu. Niedożywienie upośledza funkcjonowanie układu immunologicznego proporcjonalnie do stopnia jego nasilenia. Objawem tego stanu jest zmniejszenie liczby limfocytów oraz pogorszenie efektywności ich działania Na początku immunomodulującego leczenia żywieniowego powinno się uzupełnić niedobór substancji niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego, dzięki czemu stwarza się warunki do harmonijnego, postępującego stopniowo przywracania pełnej sprawności komórek immunokompetentnych. Wyrównanie niedoboru poziomu tych substancji w tkankach dokonuje się stosunkowo wolno, toteż wymierne korzyści leczenia immunomodulującego następują po upływie niezbędnego czasu. Manipulowanie układem odpornościowym z pominięciem tego etapu może doprowadzić do nagłego, nieoczekiwanego pogorszenia stanu pacjenta. Cechą kacheksji nowotworowej jest utrata masy mięśni szkieletowych, m.in. jako efekt hiperkatabolizmu i hipermetabolizmu. Należy podkreślić, że kacheksja nie jest wynikiem prostego niedożywienia. Do niedożywienia w zdrowym organizmie dochodzi zazwyczaj wskutek niedostatecznej podaży substancji odżywczych, przy prawidłowym na nie zapotrzebowaniu. Skutki niedożywienia można odwrócić przez podaż pokarmu. Mechanizmy rozwoju kacheksji są bardziej złożone. Podłożem tego stanu są zaburzenia na poziomie molekularnym, wtórnie skutkujące utratą masy ciała zauważalną dopiero po pewnym czasie. Postępowanie diagnostyczne i terapeutyczne zazwyczaj pogłębia te zaburzenia. Kacheksji nowotworowej nie można zahamować samą tylko interwencją zwiększającą dowóz składników pokarmowych. Działania terapeutyczne należy skierować także w kierunku SIRS, która towarzyszy chorobie nowotworowej. Nasila się ona proporcjonalnie do stopnia uogólnienia choroby i upływu czasu jej trwania. Należy dążyć do usunięcia czynnika sprawczego SIRS poprzez skuteczne leczenie choroby podstawowej oraz wdrożyć terapię żywieniową uzupełnioną o odpowiednio dobrane SIM. Wiedza na temat patofizjologii kacheksji rozwija się dynamicznie. Ostatnio zdefiniowano ją jako złożony zespół objawów metabolicznych związanych z chorobą podstawową charakteryzujący się utratą masy mięśniowej z utratą masy tłuszczowej bądź nie. Pierwotnie uważano, że za kacheksję odpowiadają głównie cytokiny. W kolejnych badaniach rozpoznano inne czynniki angażujące się w proces kacheksji, takie jak hormony, neuropeptydy, neurotransmitery i czynniki guzopochodne. Badania nad molekularnymi mechanizmami kacheksji pozwalają na opracowanie nowych leków i tworzą perspektywę skuteczniejszej niż dotychczas interwencji terapeutycznej. Operacja chirurgiczna, chemioterapia i radioterapia zaburzają sprawne działanie wielu układów, w tym odpornościowego, nerwowego i hormonalnego. W efekcie, zazwyczaj po krótkotrwałej fazie stymulacji, dochodzi do obniżenia sprawności układu odpornościowego wyrażonej osłabieniem odpowiedzi typu komórkowego. Pogłębiają się również wcześniej istniejące zaburzenia funkcjonowania układu odpornościowego. U chorych na chorobę nowotworową nie jest to zjawisko korzystne, a wzbogacenie diety o substancje immunomodulujące wydaje się u nich wysoce pożądane. Arginina jest aminokwasem, którego dostępność w niektórych sytuacjach może być niewystarczająca. Niedobory argininy mogą wystąpić po rozległych urazach, wskutek zaburzenia czynności nerek oraz w przebiegu kacheksji. Źródłem argininy jest pokarm i białka ulegające degradacji wewnątrzkomórkowej. Organizm ma możliwość syntezy endogennej argininy głównie w enterocytach i w nerkach. W wątrobie w warunkach zdrowia szybkość syntezy argininy jest zrównoważona przez jej rozkład w cyklu mocznikowym. Tempo tych procesów ma zasadniczy wpływ na usuwanie z ustroju toksycznego amoniaku. Wykazano, że cykl mocznikowy zachodzi również w jelicie. Jednym z czynników odpowiedzialnych za utrzymanie optymalnego stężenia argininy w komórkach jest arginaza uczestnicząca w hydrolizie argininy do ornityny i mocznika. Aktywność arginazy ma tym samym wpływ na regulację stężenia mocznika w surowicy. Elementem wpływającym na stężenie argininy w tkankach jest tempo jej transportu przez błony komórkowe. Arginina jest zużywana w syntezie białek oraz warunkuje sprawność wielu ważnych szlaków metabolicznych. Endogenna arginina może stymulować wydzielanie insuliny, glukagonu, prolaktyny i hormonu wzrostu. Pełni wiele funkcji w układzie odpornościowym. Doustna lub dożylna suplementacja argininy stymuluje grasicę do produkcji limfocytów T, poprawia ich sprawność, pobudza czynność makrofagów, komórek NK i LAK, umożliwia granulocytom fagocytozę, pobudza cytotoksyczność przeciwnowotworową i działa protekcyjnie w chemioterapii. Podaż argininy wiąże się z pewnymi zagrożeniami, zwłaszcza u krytycznie chorych z posocznicą oraz we wczesnym okresie po rozległych zabiegach operacyjnych. Pomimo wielu hipotez, nie wytłumaczono jednoznacznie przyczyny negatywnego oddziaływania argininy na pacjentów w tych stanach. Znaczenie NO powstałego z argininy w warunkach SIRS nie jest dostatecznie poznane. Wpływ NO na organizm jest różny w zależności od dawki. W niewielkich ilościach stymuluje on układ odpornościowy, natomiast w nadmiarze prowadzi do immunosupresji. Istnieją kontrowersje co do podawania argininy chorym na chorobę nowotworową, ponieważ wykazano doświadczalnie jej stymulujące oddziaływanie na proliferację komórek nowotworowych. Obecnie przeważa opinia, że podaż argininy nie ma wpływu na progresję nowotworu. Glutamina jest aminokwasem niezbędnym do syntezy białka i innych aminokwasów czy też aminocukrów i ich pochodnych, nukleotydów, glukozy, neuroprzekaźnika GABA i glutationu. W warunkach prawidłowych glutamina stanowi 20% puli aminokwasów w surowicy oraz 60% w mięśniach poprzecznie prążkowanych . Uczestniczy ona w wielu szlakach metabolicznych. Jest najważniejszym źródłem azotu. Glutamina wraz z glutaminianem są głównymi związkami odpowiedzialnymi za międzynarządowy transport azotu i detoksykację amoniaku. Odwracalność reakcji przemiany glutaminy w kwas glutaminowy sprawia, że stanowi ona łatwo dostępny rezerwuar azotu. Pomimo że syntetaza glutaminy występuje w prawie wszystkich tkankach, to głównym miejscem syntezy tego aminokwasu są mięśnie szkieletowe. Glutamina odgrywa kluczową rolę we wzroście wielu typów komórek, a w szczególności komórek o wysokim tempie proliferacji. Stanowi zasadnicze źródło energii dla komórek układu odpornościowego oraz dla enterocytów, kolonocytów i fibroblastów. Wykazano, że zdrowy organizm dysponuje dużymi zasobami glutaminy, jednak w warunkach stresu dość szybko stwierdza się niedobór tego aminokwasu. Główną przyczyną wyczerpania zasobów glutaminy jest jej zwiększone zużycie przy utrzymującej się na określonym stałym poziomie zdolności do jej syntezy. Uzasadnia to podaż glutaminy w stanach z katabolizmem. U chorych z wyniszczeniem nowotworowym obserwuje się niedobór glutaminy, ponieważ w znacznym stopniu jest ona zużywana przez tkanki nowotworowe. Istnieją obawy, że suplementacja glutaminy będzie dodatkowo stymulowała progresję nowotworu. Wykazano doświadczalnie, że niedobory glutaminy sprzyjają apoptozie komórek nowotworowych. Zrodziło to obawy, czy jej podaż nie odwróci tej tendencji. Powszechnie uważa się, że należy podawać glutaminę pacjentom z chorobą nowotworową, żeby sprostać zapotrzebowaniu m.in. komórek układu odpornościowego i nabłonka jelitowego na ten aminokwas. Substytucja glutaminy w terapii żywieniowej we wczesnym okresie pooperacyjnym wpływa na względne zwiększenie liczby limfocytów, zmniejszenie częstości powikłań pooperacyjnych i krótszy czas hospitalizacji. Nie dowiedziono jednoznacznie korzystnego wpływu suplementacji glutaminy na czas przeżycia chorych. Organizm człowieka nie jest w stanie syntetyzować wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (WKT), dlatego muszą one być dostarczone z pożywieniem. Wysokie stężenie tych substancji stwierdza się w olejach roślinnych i w tkance mięśniowej żywiących się algami ryb dalekomorskich. Wielonienasycone kwasy tłuszczowe są wartościowym źródłem energii oraz pełnią wiele innych ważnych funkcji. Wchodzą w skład fosfolipidów błon komórkowych, wpływając na ich właściwości, biorą udział we wzroście i różnicowaniu się komórek, oddziałują na przebieg procesów zapalnych i immunologicznych . Prawidłowe ilości WKT są różne dla różnych tkanek. Najmniejsze stężenia stwierdza się w tkance tłuszczowej, natomiast kora mózgu, siatkówka i sperma mają ich ok. 30 razy więcej. Niedożywieniu organizmu towarzyszy istotne zmniejszenie stężenia WKT w tkankach. Uzupełnianie niedoborów wybranych WKT prze kłada się na oddziaływanie na reakcję zapalną organizmu, jak w przypadku eikozanoidów, które są pochodnymi kwasów ϖ-3 i ϖ-6. Kwasy tłuszczowe z grupy ϖ-3 ograniczają reakcję zapalną, a pochodne kwasów tłuszczowych z grupy ϖ-6 mają silne działanie prozapalne. Efekt immunomodulacyjny uzyskuje się, podając w określonych proporcjach kwasy: α-linolenowy z grupy ϖ-3 i γ-linolenowy z grupy ϖ-6. Podając w zaplanowanych z góry proporcjach pośrednie metabolity przemiany kwasów tłuszczowych ϖ-6 i ϖ-3, można znacznie przyspieszyć efekt w postaci nasilenia lub osłabienia odpowiedzi zapalnej. W warunkach fizjologicznych stosunek kwasów tłuszczowych ϖ-6 do ϖ-3 w zależności od typu komórki wynosi średnio od 2–5 do 1. Do eikozanoidów zwanych także hormonami tkankowymi należą również prostaglandyny, tromboksany i leukotrieny. W żywieniu immunomodulującym wykorzystuje się powolne tempo przemiany kwasów tłuszczowych w aktywne eikozanoidy. Wiadomo, że średnio tylko 5% kwasu α-linolenowego przechodzi biotransformację w kierunku ich powstania, natomiast reszta jest zużywana na cele energetyczne. Taki stan rzeczy wynika m.in. z konkurencji kwasów szeregu ϖ-6 do ϖ-3 o enzymy, głównie Δ6-desaturazę, która jest odpowiedzialna za reakcje przejścia kwasu linolenowego do γ-linolenowego i α-linolenowego do EPA i DHA. Wiele czynników, takich jak reakcja obronna organizmu na uraz, niedobór wybranych witamin i substancji mineralnych obniża aktywność Δ6-desaturazy, co nie sprzyja syntezie tak ważnych eikozanoidów. Rodzi to potrzebę suplementacji WKT w postaci już przetworzonej przez ten enzym. Warto zauważyć, że doustna podaż pochodnych kwasu α-linolenowego w postaci kwasów DHA i EPA przyczynia się do następującego bardzo powoli wzrostu ich stężenia w surowicy i w tkankach. Wymierne rezultaty czynnościowe zachodzą po ok. miesiącu po ich doustnej podaży w dawce 2 g/dobę, W obrębie jelit znajduje się ok. 70% komórek całego układu odpornościowego. Suma czynników immunologicznych i mechanicznych izolujących zawartość światła jelita od jego ściany jest nazywana blokiem śluzówkowym. Jest on selektywnym filtrem wybiórczo regulującym transport cząsteczek w obydwie strony. Fizjologiczna flora bakteryjna jelita ma wpływ na sprawne działanie układu trawiennego i układu odpornościowego. Bakterie są m.in. odpowiedzialne za dezaktywację mutagenów, biorą udział w produkcji witaminy K i niektórych witamin z grupy B, wspomagają wchłanianie elektrolitów, ograniczają wchłanianie cholesterolu, umożliwiają fermentację błonnika pokarmowego. Wiele stanów chorobowych oraz następstwa i powikłania wielu metod leczenia zaburzają fizjologiczną stabilność bloku śluzówkowego i sprawność układu odpornościowego. Probiotyki i prebiotyki służą przywróceniu prawidłowych proporcji w obrębie flory drobnoustrojów jelitowych. Probiotyki to drobnoustroje podawane w różnej formie rozwojowej do pokarmów, natomiast prebiotyki to substancje pobudzające rozwój prawidłowej flory jelit. Do najczęściej stosowanych probiotyków należą Lactobacillus, Escherichia coli i Bifidobacterium. Probiotyki konkurują z patogenami o receptory błony śluzowej jelita. Przywracają fizjologiczny charakter kolonizacji wnętrza jelit, wytwarzają substancje bakteriobójcze i bakteriostatyczne. Konkurują z patogenami o składniki odżywcze, witaminy i czynniki wzrostu. Obniżają pH, uwalniając takie metabolity, jak kwas mlekowy i octowy. Wpływają na stan pamięci immunologicznej układu odpornościowego, uczestnicząc w rozpoznawaniu na powierzchni patogenów struktur PAMP (pathogen associated molecular pattern) i w przekazywaniu tej informacji komórkom immunokompetentnym. Niezbędne do działania probiotyków prebiotyki to fermentujące w przewodzie pokarmowym i odporne na trawienie białka, tłuszcze, błonnik, inulina oraz fruktooligosacharydy. Dzięki podaży probiotyków wraz z prebiotykami łatwiej utrzymywana jest prawidłowa flora jelitowa, zmniejsza się ryzyko zakażeń w przewodzie pokarmowym i zaburzeń w zakresie motoryki jelit. Zapobiega to translokacji bakterii przez ścianę jelita oraz pobudza prawidłową odpowiedź immunologiczną. Efekt immunomodulujący po podaży probiotyków i prebiotyków przejawia się m.in. poprzez wzrost produkcji IgA, substancji antybakteryjnych, a także indukcją mechanizmów tolerancji, ustaleniem równowagi pomiędzy cytokinami prozapalnymi i przeciwzapalnymi. Wykazano, że dzięki probiotykom skrócono czas hospitalizacji na oddziałach intensywnej terapii oraz zmniejszono liczbę powikłań zakaźnych. Pomimo że pierwsze próby stosowania żywienia immunomodulującego podjęto ponad 15 lat temu, nie opracowano do chwili obecnej wiążących standardów w tej dziedzinie. Opublikowane rezultaty wielu badań i obserwacji klinicznych bywają sprzeczne i są mało wiarygodne. Jedynie nieliczne publikacje zawierają wyniki spełniające zasady EBM. Stwierdzany przez różnych autorów brak pozytywnych efektów immunomodulującego leczenia żywieniowego może wynikać z nieuwzględnienia przez nich złożoności mechanizmów sterujących układem odpornościowym. Obecnie stosowane formuły żywieniowe zakładają podawanie jednej lub kilku SIM jednocześnie. Ich dawki podawane są w podobnych, zazwyczaj stałych proporcjach i ilościach niezależnie od sytuacji klinicznej. Wiadomo, że dana substancja może w określonych warunkach wywoływać skrajnie różne efekty – od immunostymulacji po immunosupresję. Należy sądzić, że skład i proporcje ilościowe substancji immunomodulujących powinny być dobierane indywidualnie, tak aby osiągnąć ich określony poziom w różnych tkankach organizmu, a nie tylko w surowicy. Ponieważ takie oznaczenia nie zawsze będą możliwe u pacjenta, należy prowadzić intensywne badania nad metodami określającymi pośrednio wysycenie tkanek potrzebnymi immunomodulantami i pozwalającymi na dokładne ustalenie wskazań i przeciwwskazań do określonej immunomodulacji. Spośród składników diety potencjalnie służących immunomodulacji zachęcające dotychczas obserwacje dotyczą wielonienasyconych kwasów tłuszczowych z grupy ϖ-3, argininy, glutaminy i nukleotydów. Podkreśla się potrzebę uzupełniania mieszanin odżywczych o związki, takie jak antyoksydanty, witaminy B1, C, E, K, mikroelementy, w tym selen, cynk oraz symbiotyki, i inne. ( publikacja: p Jarosław Szefel i wsp.)